مولفه های تربیت اجتماعیِ معنویت‌محور از منظر نهج‌البلاغه

تربیت از مباحث مهم و زیربنایی جوامع گوناگون است که یکی از ابعاد آن، تربیت اجتماعی است؛ و غایت آموزه‌های نهج ‌البلاغه، تربیت انسان بر اساس مولفه‌های معنویت‌محور است. حاصل تربیت تحت این تعالیم، امنیت عمومی افراد جامعه و رضایت خداوند متعال را در پی دارد. این پژوهش با روش توصیفی‌تحلیلی و استفاده از ابزار کتابخانه‌ای به بررسی مولفه‌های تربیت اجتماعی معنویت‌محور از منظر نهج ‌البلاغه می‌پردازد. مهم‌ترین این مولفه‌ها رعایت حقوق متقابل و پرهیز از خودمحوری، وفای به عهد، عفو و گذشت، خوش‌رویی و نرم‌خویی، رعایت احترام بزرگ‌ترها و مهربانی با کوچک‌ترها، دفع بدی به نیکی، تغییر رفتار متناسب با اقتضائات مخاطب، تعدیل خوش‌گمانی و بدگمانی، شکرگزاری در مقابل دیگران، صداقت و حق‌گویی و پرهیز از دروغ، مشارکت در غم و شادی هم‌نوعان، ‌اعتماد نداشتن به دیگران قبل از شناخت، توجه به آزادی و پرهیز از بردگی انسان‌ها، درخواست نکردن از نااهلان، دوری از عُجب و تکبر، پرهیز از مجادله و دشمنی، کنترل خشم و غضب، دوری از تملق و چاپلوسی، دوری از حسادت، پرهیز از لجاجت، دوری از سخن‌چینی، پرهیز از عیب‌جویی، و... است. نتایج تحقیق حاکی از این است که در سایۀ تحقق تربیتِ «معنویت‌محور»، ناهنجاری‌های اجتماعی به‌شدت کاهش می‌یابد، همیاری اجتماعی به حدّ اعلای خود می‌رسد و رفتارهای اجتماعی بر اساس حق و حق‌گرایی تنظیم می‌شود، به‌گونه‌ای که رضایت عمومی را در پی دارد و موجب تبلور ارزش‌های انسانی در جامعه و مقدمه‌سازی جهت ایجاد مدینۀ فاضله می‌شود.

components of spirituality-oriented social education (tarbiyat) from the perspective of nahj al-balaghah

moral upbringing (tarbiyat) is one of the important and fundamental issues of different societies, one of its dimensions is social education; and the goal of nahj al-balaghah teachings is to educate human beings based on spiritual components. the result of education under these teachings is the general security of the people of the society and the satisfaction of god almighty. this research uses descriptive-analytical method and using library tools to study the components of spirituality-oriented social education (tarbiyat) from the perspective of nahj al-balaghah. the most important of these components are observance of reciprocal rights and avoidance of self-centeredness, fulfillment of promise, forgiveness, kindness and gentleness, respect for the elders and kindness to the younger, repelling evil for good, chang of behavior according to the needs of the addressees, adjustment of optimism and pessimism, gratitude for the others, honesty and truthfulness and avoidance of lies, sharing of the sorrows and joys of fellow human beings, not trusting others before knowing them, attention to freedom and avoiding human slavery, not demanding from wrong people, avoiding selfishness and arrogance, controversy and enmity, controling anger and rage, avoiding flattery, fawning on, jealousy, stubbornness, backbiting, faultfinding, and so on.the results of the research show that thanks to the realization of &spirituality-oriented& education, social anomalies are greatly reduced, social cooperation reaches its highest level and social behaviors are regulated based on right and rightism, in a way that it leads to public satisfaction and flourishing of human values ​​in society and the prepration to create a utopia.