تحلیل مبانی قرآنیِ فضائل و رذائل اخلاق اجتماعی در دعای مکارم اخلاق صحیفه سجادیه

فضائل اخلاقی، صفات پسندیده ای است که با رسوخ در ضمیر و باطن انسان، موجب استحکام رابطه بنده با خداوند متعال شده و کمال و سعادت نهایی را برای فرد درپی دارد. رذایل اخلاقی نیز صفات نکوهیده ای است که با رسوخ در ضمیر و باطن انسان، سبب دوری بشر از مسیر الهی و درنهایت عذاب اخروی را برای وی در پی دارد. امام سجاد )ع( در دعای بیستم صحیفه سجادیه که به دعای مکارم اخلاق شهرت دارد، با توجه به شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی زمانه خود به صورت مستقیم وغیرمستقیم به بیان آموزه ها و معارف قرآنی اهتمام ورزیده، با بهرهمندی از معارف ومستندات قرآن کریم مهمترین فضائل و رذایل اخلاق اجتماعی را ارائه فرموده است.این پژوهش درصدد دستیابی به این هدف است که فضائل و رذایل اخلاق اجتماعی دعای مکارم اخلاق صحیفه سجادیه بر اساس چه مستنداتی از قرآن کریم مطرح شده است؟ بررسی توصیفی تحلیلی این مسئله گویای آن است که این امام همام مهمترین فضائل اخلاق اجتماعی را همچون: حسن معاشرت، خیرخواه و ناصح بودن، خدمت به خلق، مسئولیت پذیری، برگزیدن الگویی شایسته، حفظ کرامت انسانی، و... در قالب دعا و نیایش به درگاه الهی بیان داشته است. کسب این فضائل به صورت ملکه درانسان موجب می شود، از رذایل اخلاقی چون: عیب جویی، سبّ، فخر، طمع، حسد،اسراف، سوءظن، مکر، و... دوری جسته و در اجتماع و ارتباط با دیگران، از آسیبهایاجتماعی دوری کرده و ضمن ایجاد محیط و جامعه ا ی آرام و پاک، سعادت غایی را نیزبرای خود و دیگران به دنبال آورد.

an analysis of the qur’anic foundations for the virtues and vices of social morals in the the supplication of makaram al-akhlaq in al-sahifah al-sajjadiyyah

moral virtues are praiseworthy qualities that, through their entrenchment in theconscience and subconscious of man, strengthen the relationship betweenthe servant and god almighty, and lead to perfection and eternal happinessfor man. moral vices are reprehensible traits that, through their entrenchmentin the conscience and subconscious of people, help them to distance from thedivine path and ultimately lead to punishment in the hereafter. in the twentiethsupplication of the sahifah al-sajjadiyyah, known as dua makarim al-akhlaq,imam sajjad (a.s.) was exposed to religious teachings and knowledge accordingto the political, social and cultural conditions of his time, directly andindirectly, benefiting from the teachings and lessons of the holy qur’an, and hepresented the most important moral and social virtues and vices.this research attempts to achieve this goal represented in the question:what are the qur’anic documents and evidences for the virtues and vices ofsocial morals that were mentioned in the supplication of makarim al-akhlaqin al-sahifah al-sajjadiyyah?using a descriptive-analytical method in this research, it has been clear thatthe imam sajjad (a.s.) stated the most important virtues of social morals suchas: good relationship, benevolence and correctness, serving the people, takingresponsibility, following a good example, preserving human dignity, etc. inthe form of supplication and prayer to god. the acquisition of these virtues inthe form of a faculty makes a person avoid moral vices such as: fault-finding,arrogance, pride, greed, envy, extravagance, suspicion, scheming, etc., andthrough communication with other people helps him to stay away from socialharms and finally, by creating a peaceful and pure environment and society,it brings ultimate happiness to him and to others.