بررسی تطبیقی جمال الهی و عشق از دیدگاه ابن‌فارض، عطار و عرفای دیگر

دیدگاه عاشقانۀ عارفان به درگاه فیض الهی و پیوند آن به ذرّه ذرّۀ جهان هستی موجب شده است تا نوع نگرش آنان به خلق و خلقت متفاوت باشد. همان‌گونه که ابن‌فارض شاعر بزرگ عرب در تاییه کبری و عطار نیشابوری عارف نامی ایران زمین در چهار منظومۀ خود به‌ترتیب به توصیف مراحل سلوک عرفانی و تبیین اسرار الهی با زبانی شیوا پرداخته‌اند. عارفان به نگاه مهرآگین و عاشقانه به جهان هستی مینگرند و شناخت این دیدگاه در عصر کنونی با توجه به جنگها و برتربینیها و تبعیضها نیاز جوامع بشری است. جستار حاضر در پژوهشی توصیفی- تطبیقی به بررسی عشق و جمال و مقایسۀ این دو در اشعار عارفان جهان اسلام به‌ویژه دو شاعر بزرگ فوق‌الذکر پرداخته است. با تطبیق دیدگاه ابن‌فارض و عطار به‌دست آمد که دیدگاه این دو در جمال و عشق الهی تا حدودی همپوشانی دارد ولی طریقۀ بیان ایشان با هم متفاوت است. ابنفارض، در اشعار خود، از نظر به جمالِ معشوق و نوشیدن شرابی سخن گفته است که او را مست می‌سازد و می-توان آن را آغازگر سیر به سوی جمال حقیقی و رسیدن به دریای وحدت و استغراق در آن دانست. اما عطار که کلام و شعرش مملو از عشق الهی است، از تمثیل و حکایات برای بیان مضمون و عشق الهی مدد میگیرد و بیانِ شعر نزد او، علاوه بر رهاسازی خود از تلاطم درون، رسالتی است که بر خود لازم می‌داند.