بررسی فرآیند تولید معنی در نهج‌البلاغه با تکیه بر نظریه آمیزه‌های معنایی؛ مطالعه موردی: متون مرتبط با بنی امیه

نظریه آمیزه‌های معنایی، یکی از رویکردهای نوین تحلیل زبان است که به تشریح چگونگی ساخت معنا می‌پردازد. این نظریه ریشه در تئوری‌های استعاره شناختی و فضاهای ذهنی دارد. از ترکیب فضاهای ذهنی، شبکه‌های مفهومی ساخته می‌شود. پژوهش حاضر، در نظر دارد با تکیه بر رویکرد تحلیل زبانی و با استفاده از نظریه آمیزه‌های معنایی و نیز از رهگذر مطالعه منابع کتابخانه‌ای به تبیین فرآیند تولید معنا در زبان نهج البلاغه بپردازد. داده‌های مقاله مبتنی بر 17 متن از نهج‌البلاغه است که بازتاب‌دهنده رفتار بنی‌امیه و واکنش‌های اجتماع نسبت به آن‌ها می‌باشد. نتایج بحث، بیانگر آن است که در نهج البلاغه آمیزه‌های معنایی بر اساس پنج شبکه مفهومی تک جهتی مبتنی بر نقش و ارزش، آینه‌ای مبتنی بر فضاهای قرینه، تک میدانی مبتنی استعاره شناختی، دو دامنه مبتنی بر ورودی‌های متفاوت و گاه ناسازگار‌ و چند میدانی مبتنی بر کاربست چندین شبکه مفهومی به وجود آمده است. شایان بیان است، در پژوهش حاضر عناصر پیوندساز هویت، فضا، تغییر، جزء-کل، همانندی و تضاد در فشرده‌سازی فضاهای ذهنی شبکه‌های معنایی نقش دارند. عالی‌ترین سطح زبان کنایه است که در نهج‌البلاغه بیشترین بسامد را دارا است. آمیزه‌های مفهومی مبتنی بر کنایه دارای چندین فضای ورودی است.