واکاوی دوگانه 'وجه' و 'صدای راوی' در رمان «برید اللیل» هدی برکات

شیوۀ روایت گری و نحوۀ انتقال مضمون از جمله عناصری است که در عصر حاضر، مورد توجۀ بسیاری از صاحب نظران و منتقدان حوزۀ رمان قرار گرفته است، به گونه ای که این افراد، در مقام مقایسه با درون مایه و محتوای رمان، شیوۀ روایتگری را در جایگاه بالاتری نشانده اند؛ از این رو رمان نویسان معاصر به هنگام آفرینش آثار خویش، به این عنصر اهتمام ویژه ای ورزیده اند. از جمله این نویسندگان، هدی برکات، نویسندۀ لبنانی-تبار است که در پرداخت عنصر مذکور در رمان «برید اللیل» خویش، دقت نظر فراوانی را به خرج داده است. پژوهش حاضر بر آن است تا به شیوۀ تحلیل محتوا و با کمک نظریۀ روایی ژرار ژنت، نظریه پرداز فرانسوی، به بررسی دو مولفۀ روایی «وجه» و «صدای راوی» در رمان مذکور بپردازد. بررسی ها نشان از آن داشت که: نویسندۀ این رمان جهت ارائۀ پیرنگ دلخواه خویش، بیشتر از راوی اول شخص و کانونی گر درونی و کانونی-شده های درونی و بیرونی بهره جسته است و برای کاستن فاصلۀ بین قصه و روایت، سبک روایی اول شخص را برگزیده و بدین طریق مخاطب را به شکل مستقیم در جریان افکار و حالات روحی-روانی شخصیت ها قرار داده است. کارکرد این مولفه های روایی عبارتند از: افزایش میزان حقیقت مانندی اثر، بالا بردن قدرت تاثیرگذاری آن، کمک به خلق شخصیت های پرسناژ، فائق آمدن بر محدودیت های گونۀ روایتی اول شخص، همراه ساختن مخاطب با سیر داستان و تبدیل خواننده از خواننده ای منفعل به خواننده ای کنشگر.