بررسی تطبیقی نمایشنامه «الحر الریاحی» به قلم عبدالرزاق عبدالواحد و «حر» نوشته عباس فرح‌بخش

عاشورا و قیام حسینی به عنوان واقعه ای منحصر به فرد در تاریخ اسلام، تاثیر چشمگیری بر شناخت و معرفت افراد زیادی در طیف های گوناگون ملی و دینی گذاشت به گونه ای که هنوز شاهد تاثیر این حماسه بر نفوس آدمیان هستیم. از جمله شخصیت های کم نظیر دینی- تاریخی در این زمینه، می توان به حر بن یزید ریاحی اشاره کرد، یکی از فرماندهان سپاه عمربن سعد ابی وقاص که در روز عاشورا به جبهه امام پیوست و شهید شد. این تغییر جهت دست مایه آثار فرهنگی و ادبی گشت و ادیبان با تکیه بر دیدگاه خود به این شخصیت پرداخته اند که نمایشنامه های حر و الحر الریاحی دو نمونه از این آثار هستند. بررسی تطبیقی شیوه پرداخت دو ادیب از دو ملیت متفاوت به یک شخصیت دینی واحد در قالب نمایشنامه می تواند باب جدیدی از شناخت اشخاص و یا حتی ملت ها را باز نماید. در این تحقیق، نگارندگان به دنبال کنکاش در زمینه ی شباهت ها و تفاوت های آثار مذکور و شخصیت پردازی حر از دیدگاه دو ادیبی هستند که هیچگونه ارتباطی با یکدیگر نداشته اند. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی براساس رویکرد تطبیقی آمریکایی نگاشته شده است و طی آن، نویسندگان به این نتیجه رسیده اند که هر دو ادیب، حالات و مسائل یکسانی مانند کشمکش درونی حر، واکنش مردم در برابر قیام حسینی ، به کارگیری وهم و خیال و توجه به پیام امام حسین علیه السلام در زمان معاصر را در اثر خود به تصویر کشیده‌اند؛ اما در رابطه با تفاوت های دو اثر، نمایشنامه ی عباس فرح‌بخش به دنبال آگاهی بخشی اجتماعی، بهره ی کمتری از زیبایی های ادبی برده است و مهمترین مسئله ای که در نمایشنامه مذکور با آن مواجه هستیم، مقوله ی آزادی است و نویسنده از تفکرات دکتر شریعتی تاثیر پذیرفته‌است. در مقابل، عبدالرزاق نمایشنامه ای با زبان فاخر و محصول طبع آفریده است که با وجود پرداختن به مسائل اجتماعی های اجتماعی، بعد ادبی آن درخشان تر است و در آن بر نقش ترس در انتخاب افراد تمرکز می کند.