تدوین راهبردهای بوم‌شهر با تاکید بر پتانسیل‌های محیطی و اجتماعی (مطالعه موردی شهرگراش)

رویکرد بوم‌شهر به عنوان الگویی نوین برای دستیابی به توسعه پایدار شهری مطرح گردیده است. هدف این پژوهش، بررسی و تدوین راهبردهای ایجاد بوم‌شهر در شهر گراش با تاکید بر ظرفیت های محیطی و اجتماعی آن است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با بهره‌گیری از مطالعات اسنادی و پیمایشی انجام شده است. داده‌های مورد نیاز از طریق 380 پرسشنامه برای شهروندان و 30 پرسشنامه برای متخصصان گردآوری شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تی تست و تحلیل عاملی در نرم‌افزار spss صورت پذیرفت. در ادامه راهبردهایی برای ایجاد بوم‌شهر در گراش متناسب با شرایط بومی آن تدوین گردید. نتایج نشان داد که اگرچه آگاهی شهروندان گراش از مفهوم بوم‌شهر در سطح متوسطی قرار دارد، اما پتانسیل‌های محیطی و برخی ویژگی‌های اجتماعی این شهر زمینه‌ساز تحقق رویکرد بوم‌شهری است. همچنین، بازشناسی و احیای الگوهای سنتی معماری و شهرسازی گراش می‌تواند در تلفیق با اصول بوم‌شهری نقش موثری ایفا کند. تحلیل‌های آماری نشان داد که تفاوت معناداری بین میزان آگاهی گروه‌های سنی و جنسیتی مختلف شهروندان گراش نسبت به مفهوم بوم‌شهر وجود دارد. بررسی‌های عاملی نیز مهم‌ترین شاخص‌های قابل تحقق بوم‌شهر در گراش را در ابعاد مختلف شناسایی کرد. از مجموع 20 عامل، 6 عامل شامل پایداری و توسعه بوم‌شهرها، مدیریت و فناوری در توسعه بوم‌شهرها، مشارکت و مدیریت پایدار در بوم‌شهرها، پایداری اقتصادی و اجتماعی در بوم‌شهرها، پایداری محیطی در بوم‌شهرها، نظارت بر اجرای بوم‌شهرها شناسایی و تبیین شدند که نیازمند توجه ویژه در این زمینه هستند. در مجموع، نتایج این پژوهش نشان داد که با توجه به پتانسیل‌های محیطی و برخی ظرفیت‌های اجتماعی موجود در شهر گراش، امکان تبدیل این شهر به یک بوم‌شهر پایدار وجود دارد. اتخاذ رویکرد بوم‌شهری در گراش می‌تواند گامی موثر در جهت حفظ محیط زیست، احیای باغات و اراضی کشاورزی، کنترل آلودگی‌ها، مدیریت بهینه منابع و در نهایت ارتقای کیفیت زندگی شهروندان و دستیابی به توسعه پایدار شهری باشد. 

formulating eco-city strategies with emphasis on environmental and social potentials: a case study of gerash city

the eco-city approach has emerged as a novel model for achieving sustainable urban development. this research aims to examine and formulate strategies for establishing an eco-city in gerash, emphasizing its environmental and social capacities. the study employs a descriptive-analytical method, utilizing both documentary and survey research. the required data were collected through 380 questionnaires distributed among citizens and 30 questionnaires completed by experts. data analysis was conducted using t-tests and factor analysis in spss software. subsequently, strategies were developed to establish an eco-city in gerash, tailored to its local conditions. the results indicate that although citizens' awareness of the eco-city concept is at a moderate level, the city’s environmental potentials and certain social characteristics provide a foundation for implementing the eco-city approach. additionally, recognizing and revitalizing gerash's traditional architectural and urban planning patterns can play a crucial role in integrating eco-city principles. statistical analyses revealed a significant difference in awareness levels regarding the eco-city concept across different age and gender groups. factor analysis identified six key indicators for implementing an eco-city in gerash: sustainable development, management and technology, participation and governance, economic-social sustainability, environmental sustainability, and supervision. overall, gerash's environmental and social capacities enable its transformation into a sustainable eco-city, contributing to environmental conservation, green space restoration, pollution control, resource management, and improved quality of life.