شناسایی عوامل پیشران در ساماندهی کیفیت محیطی به منظور ارتقاء اجتماع پذیری فضاهای شهری (نمونه موردی: خیابان جمهوری اسلامی شهر مهاباد)

رشد شهرنشینی و شهرگرایی در دهه های اخیر باعث کاهش تعاملات اجتماعی در سطح شهرهای بزرگ و میانی شده است. فضاهای عمومی به‌عنوان مراکز حیاتی برقراری تعاملات اجتماعی نقشی تعیین‌کننده در این جریان ایفا می کنند. از طرفی مولفه های کیفیت محیطی نقشی اساسی در ارتقاء اجتماع پذیری فضاهای عمومی شهری دارند. در این راستا پژوهش حاضر با هدف تبیین مهم‌ترین مولفه های کیفیت محیطی تاثیرگذار بر اجتماع پذیری خیابان جمهوری اسلامی شهر مهاباد انجام‌گرفته است.  این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و بر اساس روش توصیفی- تحلیلی می باشد. روش گردآوری داده ها اسنادی- میدانی در قالب پرسشنامه و مصاحبه بوده است. جامعه آماری متخصصان حوزه شهرسازی و معماری بوده اند که 20 نفر از آن‌ها به‌صورت هدفمند و غیرتصادفی انتخاب شدند. استخراج و تدوین معیارها، ابعاد و شاخص ها در قالب انجام مراحل پانل دلفی انجام‌گرفته که در قالب چهار بعد کالبدی، فعالیتی، آسایش  و امنیت و سیمای شهری بوده است. روش تجزیه‌وتحلیل داده ها ترکیبی (کمی- کیفی) در قالب روش تحلیل اثرات متقاطع با استفاده از نرم افزار میک مک و همچنین سناریونگاری با استفاده از نرم افزار سناریو ویزارد بوده است. نتایج نشان داد که مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر اجتماع‌پذیری فضای شهری خیابان جمهوری شهر مهاباد منظر عینی، دسترسی کالبدی، دسترسی بصری، حرکت، فعالیت‌های خاص و محل استقرار بوده اند. همچنین در طراحی سناریوهای بهینه نتایج به‌طورکلی متکی بر فرم‌های منظم، دسترسی پیاده، تنوع کاربری و نظارت اجتماعی، نزدیکی به مرکز هسته شهر، تداوم فعالیت‌های شبانه، فعالیت‌های سطوح متوسط و وجود نشانه‌های شهری کالبدی و ذهنی است. 

identifying driving factors in organizing environmental quality in order to improve the sociability of urban spaces (case study: islamic republic street, mahabad)

the growth of urbanization and urbanism in recent decades has reduced social interactions at the level of large and medium cities. public spaces as vital centers of social interactions play a decisive role in this flow. on the other hand, the components of environmental quality play an essential role in improving the sociability of urban public spaces. in this regard, the present research has been conducted with the aim of explaining the most important components of environmental quality affecting the sociability of islamic republic street in mahabad. this research is applied in terms of purpose and based on descriptive-analytical method. the method of data collection was documentary-field in the form of questionnaires and interviews. the statistical population were specialists in the field of urban planning and architecture, 20 of whom were selected purposefully and non-randomly. the extraction and compilation of criteria, dimensions and indicators was done in the form of carrying out the steps of the delphi panel, which was in the form of four physical dimensions, activity, comfort and security, and urban appearance. the method of data analysis was combined (quantitative-qualitative) in the form of cross-effects analysis method using mic mac software and scenario planning using scenario wizard software. the results showed that the most important factors influencing the sociability of the urban space of jumohori shahr mahabad street were the objective view, physical access, visual access, movement, specific activities and location. also, in designing optimal scenarios, the results generally rely on regular forms, pedestrian access, variety of uses and social monitoring, proximity to the center of the city core, continuity of night activities, activities of medium levels and the existence of physical and mental urban signs.