شناسایی پیشران ‌های کلیدی موثر بر آینده توسعه گردشگری مذهبی شهر مهران

گردشگری مذهبی می تواند تغییرات عمده ای در شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع محلی ایجاد کند. این صنعت به منزله بزرگ‌ترین تحرک اجتماعی با پیامدهای فرهنگی، اقتصادی و کالبدی متعدّد همواره نیازمند اثربخش کردن توسعه آن در حال و آینده است. شهر مهران به عنوان مناسب ترین گذرگاه مرزیِ بزرگ‌ترین رویداد مذهبی جهان؛ یعنی پیاده روی چندمیلیونی اربعین، با پذیرش تردد 70 درصدی جمعیت زائران عتبات عالیات از خود، پتانسیل بسیار بالایی برای دستیابی به آینده توسعه پایدار منطقه ای - ناحیه ای متاثر از گردشگری مذهبی را دارد. شناسایی عوامل حیاتی و پیشران های اصلی در آینده توسعه گردشگری مذهبی شهر مهران، در راستای مدیریت و طراحی سناریوهای ممکن در آینده، چارچوب سیاست گذاری و برنامه ریزی انعطاف‌پذیر متناسب با شرایط منطقه است. این پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی و ازنظر ماهیت توصیفی - تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و پایش محیطی است که با استفاده از مطالعات موجود در زمینه آینده توسعه گردشگری مذهبی، پنج شاخص (اقتصادی، اجتماعی –  فرهنگی، برنامه‌ریزی – مدیریتی، زیرساختی – کالبدی، عوامل محیطی – جغرافیایی)، انتخاب، طبقه‌بندی و تدوین‌شده است. سپس با استفاده از روش دُلفی مدیران و نخبگان، ماتریس اثرات متقاطع موّلفه ها تشکیل شد، در مرحله بعد تحلیل ماتریس با استفاده از نرم‌افزارهای میک مک و سناریو ویزارد انجام شده است که پس از بررسی میزان و چگونگی تاثیرگذاری این عوامل بر یکدیگر بر وضعیت آینده توسعه گردشگری مذهبی 13 عامل کلیدی (جذب سرمایه گذار، مدیریت یکپارچه، تحریم ها، شرایط آب و هوایی، تورهای گردشگری، رفع موانع قانونی، بخش خصوصی، توسعه اقتصادی، نظارت ها، زیست‌محیطی، موقعیت ژئوپلیتیکی، روادید، شبکه های ارتباطی) که بیشترین نقش را در وضعیت آینده توسعه گردشگری مذهبی شهر مهران دارند، انتخاب شدند. سپس با استفاده از قابلیت های سناریو ویزارد 2 سناریوی قوی، 9999 سناریوی ضعیف و 4 سناریو باورکردنی استخراج شد. 

identifying the key drivers affecting the future development of religious tourism in mehran city

religious tourism can bring about major changes in economical, social, and cultural conditions of local communities. regarded as the greatest social mobility, this industry involves numerous cultural, economical, and formational consequences, constantly requiring its development to be effective in both the past and present. as the most suitable border passage for arbaeen pilgrimage, the greatest religious event in the world with millions of pilgrims participating in it, mehran city allows 70% of holy shrines pilgrims to pass through its borders, proving itself as a city which has a high potential to achieve the regional sustainable future development brought about by religious tourism. identifying the vital factors and main drivers affecting the future development of religious tourism in mehran city, is in line with administrating and designing the possible scenarios in the future, policy-making framework, and flexible planning in synchronization with the region’s conditions. this research, in terms of practical purpose and descriptive-analytic nature, is based on the desk studies and environmental observations. the data required for this research is selected, categorized, and formulated by utilizing the available studies regarding the future development of religious tourism, and five indexes: economical, social-cultural, management-planning, infrastructural-formational, environmental-geographical factors; then, using the delphi method for managers and elites, the cross-sectional effects matrix was formulated. in the next level, the matrix was analyzed by utilizing softwares such as mic mac and scenario wizard. after inspecting the rate and method by which these factors affect each other, and also future development status of the religious tourism, 13 key factors (fund-raising, integrated management, sanctions, weather conditions, tours, removing legal barriers, private sector, economical development, regulations, environmental factors, geopolitical situation, visa, and network connections) that had the most important roles in mehran city’s future development of religious tourism, were selected; then, using the capabilities presented by the scenario wizard 2, 2 strong scenarios, 9999 weak scenarios, and 4 believable scenarios were extracted.