ارزیابی سناریوهای توسعه فضایی با رویکرد آینده پژوهی، مورد: منطقه آزاد ارس

امروزه مناطق آزاد تجاری و صنعتی در ایران  یکی از ابزارهای دولت ها برای تحقق راهبرد برونگرا در پارادایم جهانی شدن، بر بستر اقتصاد سیاسی فضا و از اصلیترین کانونهای تمرکز حضور سرمایه گذاران محسوب میشود  از بدو تشکیل مناطق آزاد زمین مهمترین عامل در بین دیگر عوامل تولید و تجارت مورد توجه می باشد و آنچه بعد از سپری شدن چندین دهه از تشکیل مناطق آزاد لازمه تغییر است تغییر رویکرد در برنامه ریزی در این نواحی برای التیام مشکلات این مناطق می باشد در این مقاله با رویکرد آینده نگاری بعد از شناسایی مهمترین عوامل برای تدوین سناریوها، تدوین راهبردها، برنامه ریزی و سیاستگذاری برای رسیدن به سناریوهای مطلوب را فراهم گردیده است. روش تحقیق براساس روشهای جدید آینده پژوهی، تبیینی و برای جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی و پویش محیطی استفاده شده است بدین منظور در مرحله اول، با روش پویش محیطی،  51 متغیردر محیط نرم افزار میک مک در قالب 4 گروه عامل موثر بر وضعیت آینده توسعه فضایی محدوده منطقه آزاد ارس، شناسایی و درنهایت چگونگی تاثیرگذاری این عوامل بر یکدیگر و بر وضعیت آینده این سکونتگاهها با روشهای مستقیم و غیرمستقیم، تعداد 13 عامل کلیدی، انتخاب شدند، که در آخر برای استخراج سناریوها از نرم افزار scenario wizard بهره گیری و با حذف سناریو های ضعیف و سناریو های با ناسازگاری بالا، در نهایت هفت سناریو مطلوب شناسایی که از بین آنها، سناریوهای اول و پنجم دارای بیشتر امتیاز مورد ارزیابی قرار گرفت.

evaluation of spatial development scenarios with future research approach, case: aras free zone

today, commercial and industrial free zones in iran are one of the government’s tools to realize the extrovert strategy in the globalization paradigm, on the basis of the political economy of space, and are considered to be one of the main focus areas for the presence of investors from the beginning of the formation of free land areas, it is the most important factor among other production and trade factors. and what needs to change after several decades have passed since the formation of free zones is to change the approach in planning in these areas to heal the problems of these areas. in this article, with a foresight approach, after identifying the most important factors for the formulation of scenarios, formulation of strategies, planning and policy making to achieve the desired scenarios have been provided. the research method is based on new methods of future research, explanatory, and documentary and environmental survey methods are used to collect information. for this purpose, in the first stage, with the method of environmental scanning, 51 variables in the environment of mic mac software in the form of 4 groups of factors the factor affecting the future state of spatial development of ares azad zone was identified.and finally, how these factors affect each other and the future status of these settlements were determined by direct and indirect methods and 13 key factors were selected. finally, scenario wizard software was used to extract scenarios. and by removing weak scenarios and scenarios with high inconsistency, finally seven suitable scenarios were recognized among them, the first and fifth scenarios have more points to be evaluated.