اصل علیت در فلسفه و فیزیک

فلاسفه اصل علیت را قانونی کلی و عقلی می‌دانند؛ ولی فیزیک‌دانان، به ویژه در حوزه‌ی کوانتوم، آن را طرد کرده و به مقابله با فلاسفه پرداخته‌اند. اصل علیت در فلسفه‌ی اسلامی یک ضرورت عقلی است؛ زیرا هر پدیده‌ای، هم در حدوث و هم در بقا، نیازمند علت است. بنابراین عقل پیش از حس آن ‌را می‌یابد و داده‌های حسی را بر اساس آن تبیین می‌کند. اما گروهی از فیزیک‌دانان، متاثر از نتایج برخی آزمایش‌ها تجربی در حوزه‌ی میکروفیزیک و کوانتوم، به مخالفت جدی با این اصل پرداختند، تا جایی که مکتبی را با عنوان مکتب کپنهاکی شکل دادند که یکی از اصول آن «عدم قطعیت» بود؛ ولی دیری نپایید که برخی دیگر از فیزیک‌دانان‌ فیلسوف‌مشرب، مثل آلبرت انیشتین، با آنها مخالفت کرده، مکتب ضد کپنهاکی را شکل دادند و به اصل علیت قائل شدند. با بررسی مکتب صدرایی می‌یابیم که عالم حقیقتی یکپارچه، و ظهور تمام اسما و صفات حق است و هیچ مرتبه و ذره‌ای در آن فروگذار نشده است. اندیشه‌ی بلند صدرا در مسائلی مانند حرکت جوهری و تجدد امثال جای پرداختن دارد و امید است نسل جدید فیزیک‌دانان متاثر از این اندیشه‌های الهی و قرآنی گام‌های بلندتری در فهم پدیده‌های حقیقی عالم بردارند و جهش عظیمی در تولید علم پدید آید.

the principle of causality in philosophy and physics

philosophers consider the principle of causality as a general and rational law; but physicists, especially in the field of quantum, have rejected it and confronted the philosophers. the principle of causality in islamic philosophy is a rational necessity; because every phenomenon, both in occurrence and survival, needs a cause. therefore, the intellect finds it before the senses and explains the sensory data based on it. but a group of physicists, influenced by the results of some experimental experiments in the field of microphysics and quantum, seriously opposed this principle, to the point where they formed a school called the copenhagen school, one of whose principles was &uncertainty&. but it wasn’t long before some other physicists and philosophers, such as albert einstein, opposed them, formed the anti-copenhagen school and believed in the principle of causality. by examining sadra’s school, we find that the world is a unified truth, and the manifestation of all the names and attributes of truth, and no rank or particle has been placed in it. sadra’s long vision has a place to be addressed in issues such as material movement and modernity, and it is hoped that the new generation of physicists influenced by these divine and quranic thoughts will take greater steps in understanding the real phenomena of the world and a great leap in the production of science will occur.