ادله و براهین اثبات عالم عقل در نظام صدرایی

بحث از اثبات عالم عقل و در پی آن کیفیت صدور عالم کون و فساد از حقیقت هستی و نحوه‌ی چینش عوالم وجود، از جمله مسائل مهم در مباحث هستی‌شناسانه‌ی فلسفه‌ی اسلامی است. اثبات عقول یکی از مهم‌ترین و دشوارترین مباحث حکمی و فلسفی است که تمام مکاتب فلسفی به آن پرداخته‌اند. با اثبات چنین عالَمی می‌توان نحوه‌ی صدور کثرت از وحدت و نیز چگونگی تدبیر نظام عالم را تبیین کرد. هر یک از مکاتب فلسفی اسلامی (مشاء، اشراق، حکمت متعالیه) به‌صورت مستقل و مبسوط به اثبات عالم عقول مجرده پرداخته‌اند. مهم‌ترین دلیلی که در اثبات این امر مورد استناد همه‌ی حکمای الهی قرار گرفته قاعده‌ی «الواحد» است؛ بر اساس مفاد این قاعده اگر علتی به تمام معنا و از جمیع جهات واحد باشد، به‌نحوی که در آن هیچ جهت کثرتی فرض یا لحاظ نشود، معلول و اثری که بی‌واسطه از آن صادر می‌شود، ضرورتاً واحد است؛ زیرا صدور بیش از یک معلول در عرض هم از علت واحد، موجب تکثر و ترکیب در ذات علت است. صدرالمتالهین نیز به این مسئله نگاه ویژه‌ای دارد و در آثار خویش به اثبات آن می‌پردازد. ایشان در کتاب اسفار ادلّه و براهین یادشده را در دو مکتب پیشین نظیر قاعده‌ الواحد و امکان اشرف تحلیل و بررسی کرده، به یازده روش عقل را اثبات می‌کند که می‌توان به اثبات با روش «مسلک تمام و مقابله» و اثبات از طریق «ثبوت خزینه برای معقولات» و نیز اثبات از طریق «شوق اشیاء به تحصیل کمالات» اشاره کرد. وی همچنین در کتاب شواهد الرّبوبیه‌ بعداز بیان سه روش اثبات عقول و مُثل افلاطونی، نظریه‌ی خود را درباره‌ی صدور کثرت از وحدت بر اساس مبانی حکمی خویش بیان می‌کند.

proofs and proofs of the world of reason in sadra’s philosophy

the discussion of the proof of the world of reason and the quality of the issue of the world of the universe and the corruption of the truth of existence and the arrangement of the worlds of existence are among the important issues in the ontological discussions of islamic philosophy. proving the intellects is one of the most important and difficult legal and philosophical topics that all philosophical schools have dealt with. with the proof of such a world, it is possible to explain the way of issuing plurality from unity and also how to manage the world system. each of the islamic philosophical schools (masha, ishraq, hikmat al-taaliyeh) have independently and comprehensively proved the world of abstract minds. the most important reason cited by all divine sages to prove this is the rule of &al-wahed according to the provisions of this rule, if a cause is single in all its meaning and in all aspects, in such a way that no plurality is assumed or considered, then the effect and the effect that is issued directly from it are necessarily single; because issuing more than one effect from a single cause causes multiplication and combination in the essence of the cause. sadr al-mutalahin also has a special view on this issue and proves it in his works. in his book esfar al-adalah and arahin, he analyzed and examined the mentioned proofs in the two previous schools, such as the rule of one and the possibility of ashraf, and proves the reason in eleven ways, which can be proved by the method of &complete and confrontation& and by &proof of the treasury for reasons& and also proof through &desire for things to acquire perfections&. he also states his theory about issuing plurality from unity based on his ruling bases in the book evidences of lordship, after stating the three methods of proving the intellects and the platonic example.