کیفیت حصول‌‌ کثرات در بستر وحدت‌ِ وجود محیی‌الدین

وحدت وجود عارف یک ترکیب اضافی است که در آن مضاف (وحدت) عین مضاف‌الیه (وجود) است، نه امر زائد بر آن و چون وجود مورد نظر یک وجود شخصی و منحصر (ذات واجب‌الوجود بالذات) است، وحدت مورد نظر عین ذات است. از دو روش می‌توان اثبات کرد ابن‌عربی معتقد به وحدت وجود است. اول، تصریحات و تمثیلات ابن‌عربی؛ دوم، تصریحات مخالفان او. از لوازم و فروعات وحدت وجود این است که یک وجود کل هستی را پر کرده و مصداق بالذات وجود است. از این‌رو،‌ مخلوقات مصداق بالذات وجود نیستند. همچنین حق به نحو احاطی از خلق، متمایز است و نیز اتحاد ذات حق با مخلوقات و یا حلول حق تعالی در مخلوقات نفی می‌شود؛ زیرا حلول و اتحاد در جایی مطرح است که دو وجود باشد. این در حالی ‌است که بر اساس مبنای عرفانی در کل هستی فقط یک وجود است و مابقی شئون او هستند. البته این به معنای نفی کثرات، نیست بلکه همه کثرات، واقعیت خود را به نحو تقییدی و نه تعلیلی، از متن وجود حق می‌گیرند و با وجود حق تحقق می‌یابند. همچنین باید توجه داشت چون ذات حق نمی‌تواند با اشیاء نسبت ایجاد برقرار کند، باید به تعین اول و تعین ثانی تنزل یابد تا اشیاء ایجاد شود. به این شکل که اسماء و صفات در مقام ذات، مانند اسماء و صفات در تعین اول مندمج‌اند، اما در مقام ذات قابلیت ایجاد وجود ندارد، ولی در تعین اول با اینکه ایجاد صورت نمی‌گیرد، ولی قابلیت ایجاد وجود دارد. همین قابلیت ایجاد در تعین اول، زمینه کثرت علمی تفصیلی در تعین ثانی را به وجود می‌آورد. و این کثرات علمی، اسماء و صفات در تعین ثانی منشا کثرات خلقی می‌شوند.

the way pluralities are realized in the context of muhy al-din’s unity of existence

‘unity of existence’ is a phrase in the possessive case, wherein the first noun (unity) is the same as the second noun (existence), not something added to it. and since the existence is a personal and unique one (essentially necessity existence), the unity is the same as the essence. one may prove in two ways that ibn arabi believes in unity of existence: first, ibn arabi’s explicit statements and analogies; and second, his opponents’ explicit statements. among the necessities and subsidiary ideas of ‘unity of existence’ is that just one being has filled the whole existence and is the essential instance of existence. therefore, the creatures are not the essential instances of existence. besides, god is distinct from the creatures in embracing mode. similarly, the unity of the god’s essence with creatures or his incarnation in creatures is negated, because incarnation and unity is possible where there are two beings. this is while, according to the mystical foundation, there is just one ‘being’ in the whole existence and the others are its states. of course, this does not mean the negation of pluralities; rather, all pluralities take their reality, in a qualification not causation relation, from the very existence of god, and are realized through the existence of god. besides, one must pay attention to the fact that since god’s essence cannot establish an existence relationship with things, it must be reduced to first determination and second determination so that the things may be created: the names and attributes in the position of essence are merged like names and attributes in first determination. however, there is no possibility of creation in the position of essence; but in first determination – although there is no creation – there is the possibility of creation. this possibility of creation in first determination prepares the ground for scientific detailed plurality in second determination. and these scientific pluralities of the names and attributes become the source of pluralities in creation in second determination