بررسی انتقادی راهکارهای ارائه ‌شده در خصوص تبیین «رابطه علیت و اختیار» در انسان

علم منطق در گذر روزگار کانون توجه مکاتب مختلف فکری بوده است و هر مکتبی با توجه به اصول خویش آن را ارزیابی کرده و به طبع، موضع خاصی دربرابر این علم گرفته است برخی مکاتبْ این علم را دارای شرافت والایی می دانند و به مدح و ستایش آن پرداخته اند گروهی دیگر آن چنان به تقبیح آن همت گمارده اند که گویی مکر شیطان است ازاین رو، فراوان بر آن اشکال گرفته، شبهاتی وارد ساخته اند در این نوشتار ما بر آن شدیم این سوالات و اشکالات و شبهات را بررسی کنیم و به ارزیابی صحت و سقم آن بپردازیم شاید از این رهگذر برای مبتدیانی که تحصیل منطق را آغاز می کنند و با این سوالات روبه رو می شوند، سودمند باشد ازاین رو، مختصری از کلیات منطق را مطرح کردیم تا ذهنیتی صحیح به مخاطب دهیم و چهارچوب کلی و محدوده مسائل آن را روشن سازیم سپس به طرح اشکالات و پاسخ به آنها پرداخته، درنهایت فواید منطق را بیان می کنیم ازآنجاکه، مخاطب این مختصر مبتدیان علم منطق اند، دررایران ایرن نوشتار راهکاریی برای آموختن بهتر علم منطق به مبتدیان یشنهاد می شود

a critical investigation of the methods proposed for explanation of the “relationship between causality and human’s free will”

one of the issues discussed among the islamic philosophers regarding the discussion on cause and effect is the ‘final cause’. however, we must not mixed it up with the term ‘finality’ or use them interchangeably, for the final cause means ‘what the action is done for’ and finality is ‘what the motion leads to’. among the features of the final cause is that it precedes the action and it is within the authorities of the actor, unlike the finality that follows the action and is considered the secondary perfection for the action. following the islamic philosophers, allama tabatabai has dealt with a discussion on the final cause and its precepts. in his nihayat al-hikma, under the discussion on the final cause, he has seemingly considered the final cause to be the same as the finality with no difference between them. however, with the evidences provided in this article, it is proved that allama would regard them as different.