بررسی اعتبار و حجیت قواعد مهم اصول لفظیه در استنباط معارف اعتقادی ازمنابع نقلی دین

از میان مباحث اصول فقه مبحث اصول لفظیه و مصادیق مهم آن یعنی اصالة الظهور، اصالة العموم، اصالة الاطلاق و مفاهیم به دلیل کاربرد گسترده در استنباط در فقه از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند لکن متاسفانه پیرامون حجیت و کاربرد این قواعد در کتب اصول فقه تنها ناظر به استنباطات فقهی بحث شده و نسبت به میزان اعتبار آنها در دیگر بخش ها از جمله آیات و روایات اعتقادی علی رغم اهمیت بالای این حوزه و کثرت متون اعتقادی بحث خاصی صورت نگرفته است.این مقاله درصدد اثبات حجیت و اعتبار این قواعد در استنباط معارف اعتقادی از منابع نقلی دین می باشد و ضمن پاسخ به اشکال یقینی نبودن دلالت اصول لفظیه و ایراد تعبدی نبودن حوزه اعتقادات،اعتبار آنها را در استنباط معارف اعتقادی در برخی بخش ها ثابت کرده و تفاوت کاربرد آنها در علوم فلسفه،کلام و تفسیر را روشن ساخته و نمونه هایی از استفاده علماء از این قواعد در حیطه اعتقادات را ذکر کرده است. همچنین بر رعایت قواعد اجتهادی و مقدّم بودن احکام یقینی عقل تاکید شده است. قابل توجه آنکه دلیل محوری ای که پایه اعتبار این اصول قرار گرفته می تواند مبنای اعتبار آن در استنباط سایر بخش های معارفی دین همچون: اخلاق،آموزه های مرتبط با علوم انسانی روز،تاریخ،علوم طبیعی و... نیز قرار گیرد.روش تحقیق در این نوشتار به صورت تحلیلی-توصیفی و با رجوع به منابع اصول فقه، کلام، فلسفه، تفسیر و حدیث و بیان نمونه هایی از استفاده از این قواعد در کتب تفسیری به خصوص تفسیر المیزان علامه طباطبایی می باشد.

examining the validity and authority of key verbal principles in deriving doctrinal knowledge from traditional religious texts

among the topics in the principles of jurisprudence, the discussion of verbal principles and their significant instances, namely the principles of appearance (asalat al-zuhur), generality (asalat al-umum), absoluteness (asalat al-itlaq), and concepts, hold special importance due to their extensive application in jurisprudence and the derivation of jurisprudential issues. however, in the books on the principles of jurisprudence, the validity and application of these principles have been discussed only about jurisprudential derivations. despite the high importance of these principles and the abundance of doctrinal texts, unfortunately, no specific discussion has been conducted on their validity and application in other areas such as doctrinal verses and narrations. this study proves the validity and authority of these principles in deriving doctrinal knowledge from traditional religious texts. it addresses the objections regarding the uncertainty of the indications of verbal principles and the non-ritualistic nature of the doctrinal domain, establishing their validity in deriving doctrinal knowledge in certain areas. it also clarifies the differences in their application in the sciences of philosophy, theology, and exegesis, and provides examples of scholars’ use of these principles in the field of doctrines. additionally, it emphasizes the observance of ijtihad rules and the precedence of certain rational judgments. notably, the central reason underpinning the validity of these principles can also serve as the basis for their validity in deriving other areas of religious knowledge, such as ethics, contemporary human sciences, history, natural sciences, and more. the research method in this study is analytical-descriptive, referring to sources in the principles of jurisprudence, theology, philosophy, exegesis, and hadith, and presenting examples of the use of these principles in exegetical books, particularly allameh tabatabaei’s tafsir al-mizan.