نظریه «وحدت متعالی ادیان»، از منظر عرفانی، معرفت‌شناختی و دینی

سید حسین نصر از برجسته‌ترین چهره‌های جریان سنت‌گرایی ‌است که در بیان و تبیین دیدگاه‌های این جریان نقش بسزایی داشته است. مهم‌ترین دیدگاه سید حسین نصر که بحث‌های بسیاری پیرامون آن شکل گرفته، نظریۀ وحدت متعالیه ادیان ‌است. او در این دیدگاه با وام گرفتن از مبانی حکمت متعالیه و همچنین عرفان نظری به این نتیجه رسیده که تمامی ادیان دارای حقیقتی واحدند و تفاوت‌های ادیان مربوط به امور بیرونی ادیان است، نه حقیقت ادیان. در این دیدگاه، نصر جامه‌ای جدید به دیدگاه کثرت‌گرایی دینی پوشانده است که افرادی همچون جان هیک در جهان مسیحیت و عبدالکریم سروش در جهان اسلام آن را تبلیغ می‌کنند. این مقاله به‌صورت توصیفی انتقادی نگاشته شده و نویسنده بعد از تبیین دیدگاه نصر به اشکالات آن پرداخته است؛ اشکالاتی همچون بی‌توجهی به بحث خاتمیت، نسبیت‌انگاری آموزه‌های دینی، و تضاد آن با نصوص قطعی ادیان که سعادت را انحصار یک دین می‌دانند.

the theory of transcendent unity of religions from a mystical, epistemological, and religious point of view

seyyed hossein nasr is one of the prominent figures of the traditionalist movement who has played a significant role in expressing and explaining the views of this movement. the most important viewpoint of seyyed hossein nasr, which has sparked many discussions, is the theory of the transcendent unity of religions. in this view, by drawing on the foundations of metaphysical wisdom and theoretical mysticism, he has concluded that all religions have a unified truth, and the differences between religions are related to external matters of religions, not the truth of religions. in this view, nasr has given a new garment to the perspective of religious pluralism, which individuals like john hick in the world of christianity and abdolkarim soroush in the world of islam promote. this study is written in a descriptive-critical manner, and the author, after explaining nasr’s view, addresses its shortcomings, such as neglecting the discussion of eschatology, relativism towards religious doctrines, and its contradiction with the definitive texts of religions that consider salvation exclusive to a religion.