سنخیت علّی و معلولی از منظر ملاصدرای شیرازی و فخرالدین رازی

یکی از مباحث چالش برانگیز در مکتب فلسفی صدرای شیرازی و امام فخر رازی، مسئله‌ی سنخیت میان علت و معلول است. آیا سنخیت علی و معلولی در تفکر صدرایی و فخر رازی امری پذیرفته شده است یا مردود است؟ آیا صدرای شیرازی و فخر رازی در مسئله‌ی سنخیت علی و معلولی، اشتراک‌نظر دارند یا دیدگاهی متفاوت برگزیده‌اند؟ در پاسخ به سوالات فوق در این مقاله نشان داده می‌شود که چگونه صدرای شیرازی، سنخیت میان علت و معلول را امری مسلم و بدیهی می‌داند و معتقد است که هر معلولی از هر علتی به وجود نمی‌آید و در نظام طبیعت، نظمی حکم‌فرماست که گویای روابط دقیق میان اشیاء است و چگونه در طرف مقابل، فخر رازی، سنخیت میان خدای متعال و مخلوقات را به دلیل اشتراک میان وجود واجب و وجود ممکن، محدود شدن قدرت الهی انکار می‌کند و آن را با مقام تنزیه خدای متعال در تعارض می‌داند.

similarity of cause and effect in mulla sadra’s and fakhruddin razi’s view

one of the challenging discussions in mulla sadra’s and fakhruddin razi’s philosophical school is similarity between the cause and the effect. is the similarity between cause and effect in mulla sadra’s and fakhr razi’s view an accepted idea? do mulla sadra and fakhr razi have common points in their view of similarity between the cause and the effect or they have chosen different viewpoints? in this article, we have answered the above questions by showing how mulla sadra considers similarity between the cause and the effect as an axiomatic and absolute idea and maintains that any effect does not result from any cause, and that there is an order in the nature suggesting precise relations among things; and on the other side, how fakhr razi denies similarity between god and the creatures due to commonality between necessary being and possible being as well as a restriction in god’s power, and considers it inconsistent with exalted god’s purifying position.