بررسی رویکرد عرفانی به جریان عاشورا با تاکید بر منظومه زبدة الاسرار

نوع نگاه و باور و احوالات امام حسین (ع) در واقعه عاشورا، جدا از رویکردهای حماسی و عاطفی و سیاسی، گفتمان فراگیر دیگری نیز دارد که در اشعار عارفانی چون صفیعلی‌شاه به زیبایی جلوه‌گر شده و تامین‌کنندۀ سُرور و عزت جریان حسینی است، نه حزن و ذلت. در این پژوهش، ضمن تبیین نگاه تاویلی صفیعلی‌شاه، سرایندۀ زبدة الاسرار، و تطبیق نظر او با بعضی از روایات حضرات معصومین (ع)، قیام عاشورا از منظر عرفان اسلامی بررسی شده است. این دیدگاه عاشورائیان را در قلۀ فتح انسانی ترسیم می‌کند و در واقع جهان عاشقانه‌ای به تصویر می‌کشد که با خنجر و تیغ و تیر تزئین شده است و در آن، معشوق با بلا و رنج شیدایان کوی خود را مست می‌کند. با تغییر در برداشت از یک حادثه، می‌توان احساسات برآمده از آن حادثه را متحول ساخت. به تعبیری دیگر، احساساتِ برآمده از ادراکات آدمی با تحول و تبدیل به یک بینش ظریف‌تر، عواطف انسانی را عوض می‌کنند. این نگاه معناگرایانۀ صفیعلی‌شاه به شاگردان او همچون عمان سامانی سرایت کرد و او اثری فاخر با عنوان گنجینه اسرار پدید آورد.

investigating the mystical approach to the event of ashura with an emphasis on zubdat al-asrār

the kind of imam hussein’s look and belief and his mystical states in the event of ashura, apart from the epic, emotional, and political approaches, has another comprehensive discourse which is beautifully manifested in the poems of mystics, such as ṣafī ʻalī shāh, and does not provide sadness and humiliation in the event of ashura; rather, the joy and dignity. in this study, after explaining the interpretative view of ṣafī ʻalī shāh, the composer of the zubdat al-asrār (the essence of secrets), and comparing his view with some hadiths of the infallibles, the ashura uprising was examined from the perspective of islamic mysticism. this view depicts the ashura heroes at the peak of human conquest and actually depicts a romantic world decorated with daggers, blades and arrows, wherein the beloved intoxicates the lovers with affliction and suffering. by changing the perception of an event, it is possible to transform the feelings arising from that event. in other words, emotions arising from human perceptions change human emotions by transforming into a more subtle vision. this ṣafī ʻalī shāh’s semantic view spread to his students, such as ummān-e sāmāni, who wrote a magnificent work entitled ganjineh asrār.