ضرورت اجتهاد در معارف اعتقادی

تعالیم اسلامی در تقسیمی رایج و مشهور به سه بخش عقاید، اخلاق و فقه تقسیم می‌شود. کار علمی اجتهادی در حوزة فقهی همواره مطرح و با سابقة تاریخی مشخص، مورد توجه بوده است؛ ولی در دو حوزة معارف اعتقادی و اخلاقی، با وجود اهمیت و تاثیر بسیارشان بر هدایت، رشد، کمال و سعادت فردی و اجتماعی انسان، اجتهاد و تلاش‌های علمی مجتهدانه بسیار کمتر مورد توجه بوده است. این نوشتار پس از تعریف اجتهاد و بیان مقصود از آن در معارف اعتقادی و مشخص کردن مرز جدایی عقاید با اخلاق و فقه و همچنین تاکید بر عام بودن تفقه و اجتهاد و منحصر نبودن آن به فقه، با بیان ادلة قرآنی، روایی و عقلی به دنبال اثبات ضرورت کار اجتهادی و استنباطی عمیق در حوزة معارف اعتقادی است و پس از بیان ادلة نقلی و عقلی به این نتیجه می‌رسد که ضروری است در معارف اعتقادی نیز همانند فقه، تلاش‌های اجتهادی و استنباطی به گونه‌ای شایسته و کافی انجام گیرد.

the necessity of legal reasoning in doctrinal knowledge

in a common famous classification, islamic education is divided into three parts: doctrines, morality, and jurisprudence. the scientific legal reasoning in jurisprudence has always been considered with a certain historical background. however, in two spheres of doctrinal and moral knowledge, in spite of their great importance and influence on human’s guidance, growth, individual and social perfection and felicity, scientific effort and legal reasoning has been in a low level. this article first presents the definition of legal reasoning and its meaning in doctrinal knowledge and specifies the borderline between doctrine, morality and jurisprudence. it also stresses on the generality of legal reasoning and its not being restricted to jurisprudence to prove – by stating the quranic, traditional and rational evidences – the necessity of legal reasoning and deep inferential activity in the sphere of doctrinal knowledge. it then states the transmitted and rational evidences to conclude that it is necessary to do sufficient legal reasoning and inferential efforts in doctrinal knowledge just like jurisprudence.