بررسی مساله اصالت وجود و اعتباریت ماهیت ازدیدگاه ملاصدرا، علامه طباطبایی، امام خمینی و شهیدمطهری

این مقاله در تلاش است ضمن واکاوی و بررسی نظریات ملاصدرا، علامه طباطبایی، امام خمینی و شهید مطهری، در مورد مساله اصالت وجود و ماهیت و تفاوت در نظریه‌ی اصالت وجود و ماهیت را بازشناسی کند. تعابیر دوگانه‌ای از ماهیت در آثار ملاصدرا وجود دارد. اما به نظر می‌رسد تعبیری که در آن واقعیت، متشکل از وجود (به صورت اولاً و بالذات) و ماهیت (به صورت ثانیاً و بالعرض) است، با ساختار فلسفی ملاصدرا سازگاری بیشتری دارد. اما در نظریات علامه طباطبایی، امام خمینی و شهید مطهری واقعیت همان وجود است و چنین نیست که واقعیت از ماهیت نیز تشکیل شده باشد. ماهیت ظهور حدود، سلوب و اعدام ذاتی وجودات خاص در ذهن است. بنابراین، محکی خارجی ماهیت، همین اعدام ذاتی و حدود وجودی هستند که به عنوان اموری اعتباری و مشابه عدم مضاف تعبیر می‌شوند. از سوی دیگر، با هر دو تعبیر از ماهیت، نظریه‌ی اصالت وجود امری بدیهی و بی‌نیاز از اثبات خواهد بود و براهین ارائه‌شده برای آن، صرفاً جنبه‌ی تنبیهی دارند. اما دیدگاه علامه، امام و شهیدمطهری به بداهت نزدیک‌تر است و گزاره‌ی (وجود اصیل است) نزد ایشان، گزاره‌ای تحلیلی قلمداد می‌شود.

analysis of originality of existence and inferiority of essence from mulla sadra, allameh tabataba’i, imam khomeini and martyr mutahhari

the goal of this paper is to analysis and study doctrines of mulla sadra, allameh tabataba’i, imam khomieni and martyr mutahhari about originality (primacy/principality) of existence and inferiority of essence in details to distinguish their differences. there are a couple of vague phrases about essence in sadra’s corpus; but the phrase in which reality consisted of existence (primarily and substantially) and essence (secondarily and accidentally) is more fittable to sadra’s philosophic system. however, for allameh tabataba’i, imam khomieni and martyr mutahhari reality are built in only existence, no room for essence.  essence is demarcations, negations, and essential nothingness of mental beings. therefore, the objective reality of essence is those negations and essential nothingness, which is seen as a secondary state, comparable to superadded nothingness. on the other hand, in both approaches, theory of originality of existence would be self-evident, without any need to be proved; thus, the proofs for it are purely pedagogical. futhuremore, allameh tabataba’i, imam khomieni and mutahhari are more plausible, as far as, the statement of “existence is the original” is analytical for them.