سالمندان و حق بر سواد دیجیتال از منظر «توصیه‌های سازمان ملل متحد در عصر وابستگی دیجیتال»

تعداد سالمندان در جهان روبه‌افزایش است. هم‌زمان دنیا شاهد توسعۀ روزافزون فنّاوری دیجیتال است، فرایندی که باعث شده فعالان حوزۀ حقوق بشر نگرانی‌های مختلفی را درخصوص وجود سوگیری و پیش‌داوری‌های متعصبانه دربارۀ قابلیت‌های سالمندان و درنتیجه بی‌توجهی به نیازهای آن‌ها در بهره‌مندشدن از سواد دیجیتال مطرح کنند. همچنین در چهارچوب نظام بین‌المللی حقوق بشر، به‌صراحت از حق بر سواد دیجیتال صحبت نشده است. در همین راستا، دبیر کل سازمان ملل متحد پیشنهاد کرد که مقرراتی برای تعیین تعهدات دولت‌ها در حوزۀ دیجیتال تهیه شود. این پیشنهاد به طرح توصیه‌های سازمان ملل متحد در عصر وابستگی دیجیتال منجر شد که از تعهدات بین‌المللی دولت‌ها در راستای کنترل و نظارت بر آثار فنّاوری دیجیتال صحبت می‌کند. موضوع اصلی پژوهش حاضر، بررسی میزان توجه مقررات توصیه‌نامه به حق سالمندان در کسب سواد دیجیتال و همچنین کاهش شکاف دیجیتال در جوامع است. این مطالعه به روش تحلیلی توصیفی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی انجام شده است. یافته‌های این پژوهش بیانگر آن است که به‌دلیل فقدان صراحت در اشاره به حق سالمندان بر داشتن سواد دیجیتال، به‌عنوان یک حق مستقل بشری، و همچنین تاکید بر لزوم دسترسی عموم به خدمات دیجیتال بدون توجه به شرایط متفاوت اقتصادی و اجتماعی کشورها و البته ارائۀ پیشنهاد در راستای به‌اشتراک‌گذاری کالاهای دیجیتال، بدون توجه به حق مالکیت فکری پدیدآورندگان این نوع کالاها، توصیه‌نامه درصورت تصویب با این وضعیت به‌هیچ‌وجه در اجرای رسالت خود در تامین و اجرای حق بر سواد دیجیتال و کاهش شکاف دیجیتال موفق نخواهد بود.

the elderly and the right to digital literacy, on the base of the recommendation of the un on the age of digital interdependence

the number of elderly people in the world is increasing. according to the world population prospects, by 2050, one in six people worldwide will be over 65. at the same time, the world has witnessed the increasing development of digital technology. this process has raised various concerns by human rights activists regarding the existence of bias and prejudices against the capabilities of older adults and, as a result, the lack of attention to their needs in digital literacy. on the other hand, the right to digital literacy has not been explicitly discussed in the framework of international human rights. in this regard, the secretary general of the united nations proposed preparing regulations to determine governments’ obligations in the digital field. this proposal led to the presentation of the united nations’ recommendations in the age of digital interdependence. which, despite the existence of some shortcomings, contains the international obligations of governments in the control and monitoring of digital technology. the main subject of this research is to investigate the attention of the recommendation to the right of the elderly to acquire digital literacy and reduce the digital divide in societies. this study used the analytical-descriptive method, using library and internet resources. the findings of this research show that due to the lack of clarity in referring to the right of the elderly to have digital literacy as an independent human right and also emphasising the need for public access to digital services, regardless of different economic and social conditions of the countries and presenting a proposal for the sharing of digital goods, irrespective of the intellectual property rights of the creators of these types of goods, the recommendation would not be successful in achieving its goals.