چالش‌های حقوقی تامین مالی غیرمتمرکز (دیفای)

تامین مالی غیرمتمرکز (دیفای)، که برپایۀ فنّاوری‌های بلاکچین و قراردادهای هوشمند استوار است، به‌سرعت درحال تبدیل‌شدن به جایگزینی قدرتمند برای سیستم‌های مالی سنتی است. این نوع تامین مالی به‌نسبت تامین مالی متمرکز، مزایای انکارناپذیری دارد؛ نظیر افزایش امنیت، افزایش سرعت، افزایش شفافیت مالی و کاهش هزینه‌ها؛ بااین‌حال این پدیدۀ نوین با چالش‌های حقوقی متعددی روبه‌روست که نیازمند توجه و اقدامات قانونی دقیق و موثر است؛ زیرا مقتضای ذات این پدیده، وابسته‌نبودن به رژیم حقوقی ملی کشورها و فقدان نظارت متمرکز پولی و بانکیِ نهادهای نظارتیِ ملی بر آن است. این پژوهش با روش کیفی و با استفاده از ابزار کتابخانه‌ای و نگاه توصیفی تحلیلی ضمن تطبیق تامین مالی غیرمتمرکز با تامین مالی معمول، یعنی تامین مالی متمرکز، به بررسی برخی چالش‌ها و همچنین امکان سامان‌دهی مناسب و شفاف دیفای در حقوق ایران می‌پردازد و درنهایت راهکارهایی برای تنظیم روابط افراد ذی‌نفع ارائه می‌دهد. با توجه به فقدان مقررات کافی در حقوق فعلی ایران، پیشنهاد می‌شود که رویۀ قضایی نهادهای حقوقی موجود، مانند درنظرگرفتن شخصیت حقوقی مستقل برای قرارداد هوشمند و همچنین مشارکت مدنی، قرارداد داوری، شرط داوری و مادۀ 10 قانون مدنی برای تنظیم روابط متعاملین را به‌رسمیت شناخته و همچنین اشخاص از این نهادها تا حد امکان بهره گیرند؛ تازمانی‌که قانون‌گذاری مناسب و جامعی در این زمینه صورت گیرد. درنهایت، این پژوهش بر اهمیت همکاری بین‌المللی و محیط‌های آکادمیک و تبادل تجارب در این حوزه تاکید دارد و پیشنهاد می‌شود که قانون‌گذار باید در راستای به‌رسمیت‌شناختن و همچنین وضع قوانین و مقررات جدید و متناسب با نیازهای دیفای حرکت کند و سکوت اختیار نکند تا از بروز چالش‌های حقوقی و ازدست‌رفتن احتمالی دارایی‌های اشخاص در آینده جلوگیری شود.

legal challenges of decentralized financing (defi)

decentralized finance (defi), founded on blockchain technologies and smart contracts, is rapidly becoming a powerful alternative to traditional financial systems. compared to centralized finance, defi offers undeniable advantages such as increased security, speed, financial transparency, and reduced costs. however, this emerging phenomenon faces numerous legal challenges that require careful and effective legal actions. the essence of this phenomenon is the lack of dependence on the national legal regime of countries and lacking centralized monetary and banking supervision over it by national regulatory institutions. this research employs a qualitative method, utilizing library tools and a descriptive-analytical approach, to compare decentralized finance with conventional centralized financing. it examines some challenges as well as the possibility of proper and transparent organization of dfa in iranian law and, ultimately proposing solutions for regulating the relationships of stakeholders. considering the lack of sufficient provisions in iranian law, it is suggested that the jurisprudence of existing legal institutions, such as recognizing an independent legal personality for smart contracts and also civil partnerships, arbitration agreements, arbitration clauses, and article 10 of the civil code, be acknowledged for regulating the relationships of transacting parties until appropriate and comprehensive legislation is enacted. finally, this research emphasizes the importance of international cooperation, academic environments, and the exchange of experiences in this field. it recommends that legislators move towards recognizing and enacting new laws and regulations aligned with defi’s needs, rather than remaining silent, to prevent future legal challenges and potential loss of assets.