قلمرو قاعده ید در اعراض و انساب با تاکید بر فنّاوری‌های نوین پزشکی در فقه امامیه و حقوق ایران

از ادله مهم اثبات دعوی، خصوصاً در حوزه اموال در فقه امامیه و حقوق ایران، قاعده ید است. در این مقاله کوشیده‌ایم به روش کتابخانه‌ای اثبات کنیم، برخلاف آنچه برخی از فقها و حقوق‌دانان معتقدند، قاعده ید در اعراض و انساب نیز علاوه‌‌بر اموال جاری می‌شود. ادله‌ای که این امر را اثبات می‌کند هم ادله نقلی از جمله روایات و هم ادله عقلی از جمله بنای عقلا است. بنابراین، همان‌طور که روایات و بنای عقلا می‌تواند اثبات‌کننده قاعده ید در اموال باشد، مثبت انساب و اعراض نیز می تواند باشد. همچنین، به دنبال وسعت‌بخشی به مفهوم انساب در فقه امامیه و حقوق ایران بودیم که در این صورت نسب بر مفاهیم مستحدثه شرعی و قانونی از جمله رحم مصنوعی یا رحم اجاره‌ای نیز صدق می‌کند. در این صورت است که فقه امامیه با فنّاوری‌های نوین پزشکی هم‌راستا خواهد شد. همچنین، مواردی که قاعده ید می‌تواند بر قاعده فراش حاکم شود، از جمله این‌که با توجه به قرائن حالیه و مقالیه امکان اعمال قاعده فراش نباشد نیز، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. با توجه به نتایج این پژوهش، از لحاظ قانونی پیشنهاد می‌شود که ماده 35 قانون مدنی بدین شکل اصلاح شود: «تصرف به عنوان مالکیت دلیل مالکیت است و همچنین است در اعراض و انساب، مگر خلاف آن ثابت شود.»

the domain of presumption of possession rule in derivation and genealogy with emphasis on new medical technologies in imami jurisprudence and iranian law

one of the crucial reasons for proving a claim, especially in the field of property in imami jurisprudence and iranian law, is the presumption of possession rule. in this article, we have tried to prove expand the domain of this rule to genealogy and deviations using a library method. the arguments that prove this are both narrated arguments, including narrations and rational arguments, including the construction of reason. therefore, just as narrations and the construction of reason can prove the rule of presumption of position in the property, we can also transmit the arguments to genealogy and deviations. expanding the presumption of possession rule to the medical new technologies such as surrogacy and the artificial womb is also discussed. also, in many cases that the farash rule cannot apply, the presumption of possession rule may apply. we proposed that article 35 of the civil code amended as follows: & possession by the title of ownership shall be taken as proof of ownership, and also in deviations and genealogy unless the contrary proved.