تصویر ذهنی شهر از منظر تصاویر رسانه‌های اجتماعی: نمونه موردمطالعه بافت تاریخی تبریز

تصویر ذهنی شهر، مجموعه‌ای از باورها، دریافت‌ها و تصورات شهروندان نسبت به شهر است. این تصاویر ذهنی، چارچوبی را برای برنامه‌ریزان شهری فراهم می‌کند تا پیشنهاد‌های بهتری برای آینده شهر ارائه دهند. در رویکردهای سنتی برنامه‌ریزی شهری، معمولاً از طریق مصاحبه و نقشه‌های شناختی به بررسی این تصاویر ذهنی پرداخته می‌شد که روش‌هایی زمان‌بر، پرهزینه و محدود به تعداد اندکی از شهروندان بودند؛ اما امروزه با ظهور رسانه‌های اجتماعی و سایر فناوری‌های دیجیتال، فرصت جدیدی برای مطالعه تصاویر ذهنی شهر فراهم‌شده است. این پژوهش با توجه به این فرصت، در یک بررسی پیمایشی قصد دارد پتانسیل داده‌های تصویری رسانه‌های اجتماعی را در مطالعه تصاویر ذهنی شهروندان از فضاهای شهری مورد کاوش قرار دهد. در این راستا، با استفاده از روش تحلیل محتوای مقوله‌ای در یک فرآیند سه‌مرحله‌ای، 4919 داده‌ی تصویری رسانه‌ی اجتماعی اینستاگرام در محدوده‌ی بافت تاریخی تبریز، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت و سپس توسط تابع تخمین تراکم کرنل در قالب نقشه تصویر شد. نتایج نشان می‌دهد که تصاویر به اشتراک گذاشته‌شده در رسانه‌های اجتماعی، نه‌تنها می‌تواند تصویر درک شده از شهر را در قالب نقشه‏های شناختی بازنمایی کند، بلکه نسبت به روش‌های کلاسیک تحلیل‌های جامع‌تری ارائه می‌دهد. این داده‌ها علاوه بر ابعاد کالبدی فضا، مانند راه، لبه، گره، نشانه و حوزه، قابلیت بازنمایی ابعاد غیر کالبدی همچون ترجیحات محیطی، عناصر هویتی، فعالیت‌ها، رفتارها، رویدادهای فرهنگی و اعتقادی جامعه را نیز دارند. همچنین امکان اندازه‌گیری از راه دور تصویر ذهنی شهر را در هر مقیاس ممکن می‌سازد؛ بنابراین، تصاویر شهری مبتنی بر رسانه‌های اجتماعی می‌توانند مکمل ارزشمندی برای روش‌های کلاسیک تحلیل تصویر ذهنی شهر باشند. چارچوب تحلیلی توسعه‌یافته از این مطالعه می‌تواند برای ارزیابی و توسعه نظریه کلاسیک تصویر ذهنی در عصر دیجیتال مورداستفاده قرار گیرد.

the image of city as seen through social media photographs: a case study of the historical context of tabriz

the image of a city comprises the beliefs, perceptions, and imaginations that citizens hold about their city. these mental images provide a framework for urban planners to propose better futures for the city. in traditional urban planning approaches, this images were typically studied through interviews and cognitive mapping – time consuming, costly methods limited to small samples of citizens. however, today, social media and other digital technologies have provided new opportunities to study urban mental imagery. this research, seizing this opportunity, aims to explore the potential of social media visual data to study image of the city. to do so, a three-phase content analysis categorized 4,919 instagram image data from the historical fabric of tabriz. kernel density estimation then mapped the data. results demonstrate that images shared on social media can not only represent the perceived cognitive maps, but also provide more comprehensive analysis compared to classical methods. in addition to the physical dimensions of space, these data have the ability to represent non-physical dimensions such as environmental preferences, identity elements, activities, behaviors, cultural events, and beliefs of the society. they also enable remote measurement of mental images of the city at any scale, with minimal time and cost. thus, social media-based urban images can be a valuable complement to classical methods of analyzing the mental image of cities. the analytical framework developed from this study can be used to evaluate and develop the classical theory of the mage of the city in the digital age.