مقایسه تطبیقی اصول سازمان‌دهی کالبد فضایی تیمچه‌های بازار تاریخی اصفهان

تیمچه و سراهای بازارهای تاریخی ازجمله بناهای تجاری هستند که در طول تاریخ، نقش مهمی در تجارت و مبادلات بازرگانی شهرها ایجاد کرده‌اند و تیپ کالبدی پاساژها و مراکز خرید امروزی برگرفته از تیمچه‌ها و سراهای بازارهای تاریخی است. عدم شناخت سازمان‌دهی فضایی این بناها با توجه به مخروبه شدن، تغییر کاربری و بازسازی‌ها روبه فراموشی است، از طرفی مرمت و معماری غیر مرتبط در این فضاها باعث از دست رفتن ارزش پیشین و عدم شناسایی درست سازمان‌دهی فضایی این بناهای تاریخی شده است. بنابراین، پژوهش حاضر سعی دارد تا با شناخت اصول سازمان‌دهی و استقرار فضایی بین تیمچه‌های دوره صفوی و قاجار بازار تاریخی اصفهان، تفاوت‌ها و شباهت‌های میان آن‌ها را آشکار سازد. سوال اصلی پژوهش این است که الگوهای کالبدی و سازمان‌دهی فضایی در تیمچه‌های صفوی و قاجار بازار تاریخی اصفهان چگونه است؟ روش پژوهش حاضر به‌صورت مورد پژوهی با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات به‌صورت میدانی و اسنادی (کتابخانه‌ای) است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد تیمچه‌های بازار اصفهان مربوط به دوره صفوی و قاجار با توجه به تحولات در دادوستد و بازرگانی و رونق بیشتر تجارت، در دوره قاجار شکل‌گرفته‌اند. افزایش وسعت فضایی در دوره قاجار نسبت به دوره صفوی مشهود است و ارتباط گسترده‌تر بین تیمچه‌ها با سراهای بازار با توجه به رونق تجارت در زمان قاجار از تحولات کالبدی تیمچه‌های این دو دوره تاریخی است، تیمچه‌های دوره صفوی غالباً مستقل، به‌صورت مسقف، دارای یک ورودی و تزئینات معماری کم‌تری نسبت به تیمچه‌های دوره قاجار هستند، تیمچه‌های دوره قاجار اصولاً وابسته به سراها، دارای دو ورودی هستند و نسبت به دوره صفوی تزئینات معماری فاخرتری در بازار تاریخی اصفهان دارند.

a comparative comparison of organization principles of the spatial structure of timchehs in the historical bazaar of isfahan

introduction centers and arcades is based on the historical bazaars and timchehs, the lack of recognition of the organization the space of these buildings is being forgotten due to the destruction, change of use and reconstructions, and the restoration and unrelated architecture in these spaces has caused the loss of the previous values and the correct recognition of the spatial organization of these historical buildings.theoretical frameworktherefore, this research aims to reveal the differences and similarities between the timchehs of the safavid and qajar periods in the historical bazaar of isfahan by understanding the principles of spatial organization and establishment. the main questions of the research are: how are the physical patterns and spatial organization in the safavid and qajar timchehs of isfahan's historical bazaar? what are the patterns extracted from the spatial organization and physical type of safavid and qajar timchehs?methodologythe present research method is a case study using the descriptive-analytical method and the method of collecting information in the field and documents (library), the results of this research show.results & discussionthe results of this research show that the timchehs of isfahan market related to the safavid and qajar periods were formed due to the developments in trade and commerce and the greater prosperity of trade in the qajar period.conclusionthe increase in spatial extent in the qajar period compared to the safavid period is evident, and the wider connection between the timchehs and the market halls due to the boom in trade during the qajar period is one of the physical developments of the timchehs of these two historical periods, the timchehs of the safavid period are often independent, with roofs. , have one entrance and have less architectural decorations than the timchehs of the qajar period, the timchehs of the qajar period are mainly related to palaces, have two entrances and have luxurious architectural decorations compared to the safavid period in isfahan bazaar.