تدوین ‌‌الگوی ‌مفهومی ‌از ‌تصور ذهنی در مراکز خرید بزرگ شهر تهران (نمونه موردی: ایران‌ مال، سون ‌سنتر، سرای ‌دلگشا)

فضا‌‌ی‌ عمومی ‌شهری افزون ‌بر جایگاه کلیدی ‌اش در ساختار ‌شهر به واسطه فضای ‌ادراکی و نمادین، حامل قصه‌ها، معانی و ارزش‌های ‌فرهنگی و اجتماعی جوامع است. پس شایسته است در خلال متن کالبدی خود، دارای نقش ترجمانی باشد و از طریق طیف عملکردی و معنایی خود بتواند ارزش‌های‌ اجتماعی را به کالبد ‌شهر تزریق ‌کند و همواره توسط کاربران خوانده و تفسیر ‌‌شود؛ بنابراین عدم توجه به کیفیتِ معانیِ ‌ادراک‌شده از فضا‌های ‌شهری می‌تواند زمینه‌ساز بی‌هویتی و نا‌پایداری ‌اجتماعی‌ شهر‌ها شود. این ‌موضوع، به‌ویژه در‌مورد پروژه‌‌های ‌‌عمومی ‌‌پر‌‌مخاطب، همچون مراکز ‌خرید ‌بزرگ، اهمیت بیشتری می‌یابد. این‌ مراکز، با ‌ایجاد معانی و تصویر ذهنی در افراد می‌توانند در هویت‌مندی و یا ‌نا‌مکانی فضاهای ‌شهری تاثیرگذار ‌باشند. متاسفانه ‌برخی ‌از این مراکز ‌خرید در شهر ‌تهران، بامعنا و تصویرذهنی ‌مورد ‌انتظار، فاصله ‌دارند و به‌صورت «بسته‌ای ‌مستقل ‌از معانی ‌زمینه»، موجبات ایجاد ‌تصور ذهنی ‌نامطلوب و متعاقباً بی‌هویتی، ناپایداری ‌اجتماعی و کاهش‌ کیفیتِ ‌زندگی در شهر‌ تهران را فراهم‌ می‌آورند. در‌این‌راستا، هدف ‌اصلی ‌تحقیق حاضر، «ارائه الگوی ‌مفهومی از ایجاد تصور ‌ذهنی در مراکز ‌خرید ‌بزرگ ایران‌مال، سون‌سنتر و سرای ‌دلگشای‌ شهر تهران است». جهت انجام این پژوهش، از رویکرد ‌آمیخته استفاده ‌شد. ابتدا، «تحلیل ‌محتوای ‌متون» با مطالعات ‌اسنادی موجب استخراج ‌الگوی ‌مفهومی ‌اولیه از ‌تصور ذهنی گردید. سپس با روش دلفی و مصاحبه‌ با متخصصین ‌شهرسازی و تاکید بر سه مرکز مذکور و نرم‌افزار nvivo11، تعدادی شاخصِ جدید استخراج گردید که موجب تکامل ‌الگوی ‌مفهومی ‌اولیه ‌‌تصور ذهنی شد. جهت راستی آزمایی صحت اثرگذاری شاخص‌های به‌دست‌آمده در الگوی ‌مفهومی بر ایجاد تصور ذهنی‌ در سه مرکز ‌خرید، روش‌ پیمایش با‌ پرسش‌نامه از شهروندان انجام و با ‌آزمون تی ‌تک‌نمونه‌ای، ‌داده‌ها در spss تحلیل ‌شد. درنهایت، بررسی معناداری ‌میان مولفه‌ها و شاخص‌های ‌الگوی ‌مفهومی، با آزمون ‌همبستگی ‌‌پیرسون در spss انجام و الگوی‌ مفهومی ‌‌پژوهش مورد تائید قرار گرفت. یافته‌ها نشان‌می‌دهد که تصور ذهنی ‌در سه ‌مرکز ‌مذکور می‌تواند ناشی ‌از 3‌ مولفه مکانی، زمانی، اجتماعی و 6‌ زیر مولفه نمایه‌‌ای، نمادین، تقلیدی، ادراک خاطرات، تاریخ مکان و ارزش‌های اجتماعی پایدار و 22‌ شاخص ‌باشد. بر‌این‌اساس، تصوری که در ذهن افراد شکل ‌می‌گیرد، علاوه بر مولفه مکانی، ناشی از مولفه‌های ‌زمانی و اجتماعی است که با اقدامات کالبدی، فعالیتی و مقیاسی به منصه ظهور می‌رسند و تعادل میان رویکرد عینی و ذهنی برقرار می‌شود. ازآنجاکه معانی در سه مرکز، باهم متفاوت‌اند، شاخص‌هایی که بیش‌ترین اهمیت را در هر مرکز دارند، بیش‌ترین قابلیت را نیز در ایجاد ‌تصور ‌ذهنی در ادراک‌ شهروندان دارند.

developing a conceptual pattern of creating mental imagination relying on shopping centers in tehran (case study: iranmall, 7center & saray_e_delgosha)

in addition to its key position in structure of city,public‌_space of a city is a carrier of stories,meanings and cultural and social values of societies due to its perceptual and symbolic space.therefore,it should have an interpretative role within its physical text and through its functional and semantic spectrum,it should be able to inject social values into the city’s body that always read and interpreted.therefore,not paying attention to the quality of meanings perceived from urban spaces can become the basis of identitylessness and social instability of cities.this issue becomes more important,especially in case of public_projects with high_audience,such as large shopping_centers.these centers,by creating meanings and images in people’s minds,can be influential in the identity or placelessness of urban spaces.unfortunately,some of these [i]s.c.in tehran are far from the expected meaning and mental image, and in the form of an &independent_package_of context_meanings&,they cause the creation of an undesirable mental_ image, and subsequently provide anonymity,social instability and a decrease in the quality of life in tehran.so, the goal of the research is &to present a conceptual_model of creating a mental_image in iranmal,7center and saray_e_delgosha s.c.in tehran& in order to conduct this research, a mixed approach was used.first,&content analysis of texts& with document studies; it led to the extraction of the primary conceptual_model from mental_image.then,with delphi_method and interviews with urban_planning_experts,emphasizing three_s.c.and nvivo11, new_indicators were extracted,which led to the evolution of the initial conceptual model.in order to verify the effectiveness of the indicators obtained in the conceptual model on the creation of mental image in three s.c.survey_method was conducted with a questionnaire from citizens and data was analyzed in spss with a sample_t_test.finally, the significance analysis between the components and indicators of the conceptual model was done with pearson’s_correlation test in spss and the conceptual model of the study was confirmed.findings show that mental_image in the three mentioned centers can be caused by 3_components(spatial,temporal,social),and 6sub-components (profile,symbolic,imitative,perception of memories,historical_place and sustainable_social_values)and 22indicators. based on this, the idea that is formed in people’s minds, is caused by the spatial, temporal and social_components which is implemented with physical, activity and scale measures, to establish balance between the objective and mental approach.