تعیین اولویت‌های توسعه ی درون‌زا در شهر گرگان با استفاده از اصول رشد هوشمند

الگوی گسترش شهرها در رابطه با رشد شهرنشینی موجب رشد افقی بیش از اندازه شهرها شده است. در برابر این پدیده، نظریه ها و جنبش هایی برای دستیابی به توسعه پایدار شهری شکل گرفت که از آن جمله می توان به جنش رشد هوشمند اشاره کرد. در این نظریه رشد و گسترش فیزیکی شهر در خدمت جامعه، اقتصاد و محیط‌زیست برای ارتقای کیفیت زندگی قرار می گیرد. گرگان از شهرهای حاصلخیز شمال کشور می باشد که علاوه بر مرکزیت سیاسی، مرکزیت اقتصادی منطقه را نیز بر عهده دارد. امروزه پدیده پراکنش شهری در این شهر به‌وضوح قابل مشاهده می باشد که از آن جمله می توان به نابودی زمین‌های حاصلخیز و اراضی جنگلی پیرامون شهر اشاره کرد. در این تحقیق سعی شده است با استفاده از این جنبش، اولویت‌های توسعه درون‌زا در شهر گرگان به‌منظور کنترل پدیده پراکنش شهری این شهر تعیین گردد. بدین منظور، عوامل مختلف شهری با اصول ده‌گانه رشد هوشمند مورد مطابقت قرار گرفته اند، این عوامل در محیط gis به نقشه و لایه های اطلاعاتی تبدیل شدند. سپس با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (ahp) بر اساس درجه اهمیتشان نسبت به یکدیگر مقایسه و وزن دهی شده اند و درنهایت مناطق مستعد توسعه با توجه به اصول رشد هوشمند در محدوده شهر مشخص شده است. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی می باشد و از منابع و داده های موجود در سال 1386 استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد مناسب‌ترین مکان برای توسعه در شهر گرگان بر اساس اصول رشد هوشمند شمال و شرق به سمت شمال شرقی شهر می باشد و مکان های دیگر از اولویت کمتری برخوردارند.

priorities of endogenous development in gorgan city through the principles of smart growth

pattern of urban expansion in relation to growth of urbanization has led to an excessive horizontal growth of cities. to deal with this phenomenon, theories and movements towards sustainable urban development were developed, such as smart growth. in this theory, physical growth and development of the city serves the community, economy and environment to enhance the quality of life. gorgan is one of the fertile cities in north of iran, which, besides being a political center, also is the economic center of the region. today, the urban sprawl phenomenon in this city is clearly visible, including destruction of fertile and forest lands around the city. in this research, it is tried to use the movement to determine the priorities of endogenous development in gorgan in order to control the urban sprawl phenomenon of this city. to this end, various urban factors were matched to the ten principles of smart growth; these factors were transformed into a maps and information layers in the gis environment. these factors were compared and weighed by analytic hierarchy process analysis (ahp) based on their importance. finally, areas which are susceptible to development are identified by the principles of smart growth in the city. research method in this paper is descriptive-analytical and the resources and data of 2007have been used. the research findings indicate that the most suitable place for development in gorgan city based on the principles of smart growth is the north and east to the north-east of this city and other places have less priority.