بررسی کیفی، فنی و مالی بکارگیری الک‌های مختلف بر افت مفید و غیر مفید دانه ارقام گندم آبی و دیم در برخی استان‌های اقلیم معتدل کشور

تعیین دقیق میزان افت گندم در مراکز خرید، از جمله مواردی است که همواره جزو دغدغه های خریداران به خصوص بخش دولتی برای ایجاد اطمینان خاطر کشاورزان از خرید عادلانه محصول گندم است. در این تحقیق عملکرد چهار نوع الک جداساز با مش‌بندی‌های 20×1.5، 20×1.7، 20×2 و 2×2 میلی‌متر برای جداسازی ناخالصی‌ها در ارقام غالب گندم آبی و دیم، در سه استان سمنان، فارس و کرمانشاه از اقلیم معتدل کشور از نظر کیفی، فنی و مالی مورد بررسی قرار گرفت.‏‏ طبق نتایج، در صورت الک کردن گندم با الک 20×2 میلی‌متر، در نمونه حاصل بیشترین میزان پروتئین و حجم رسوب زلنی مشاهده گردید، هرچند تغییرات در خصوصیات نانوایی از جمله میزان سختی دانه قابل ملاحظه نبود. نمونه‏های الک شده با الک 20×1.5 میلی‌متر از کمترین میزان عدد فالینگ برخوردار بودند. میانگین افت غیرمفید در ارقام گندم‌های آبی و دیم به‌ترتیب‏ ‏1.55 و 1.61 درصد و میانگین افت مفید ارقام گندم در‌ الک‌های مش 20×1.5، 20×1.7، 20×2 و 2×2 میلی‌متر به‌ترتیب 0.084،  1.85، 4.7 و 0.6 درصد در استان‏های هدف مشخص شد. با تغییر الک جداسازی از الک مش2×2 میلی‌متر به الک‌های مش 20×2‏‏ ‏و20×1.7 میلی‌متر، میزان افت مفید بالاتر رفته و ارزش مالی گندم خریداری شده در مراکز خرید کاهش می یابد. همچنین در جداسازی مقدماتی هر دو ناخالصی مفید و غیرمفید الک‌ مش 2×2 میلی‌متر نسبت به الک‌های دیگر کارایی بهتری داشت. بنابراین، کاربرد‏‏ ‏الک مش2×2 میلی‌متر برای تعیین افت مفید گندم در مراکز خرید استان های هدف می‌تواند به نفع کشاورزان باشد.

qualitative, t echnical and f inancial i nvestigation of the u se of d ifferent s ieves on u seful and u seless l osses of i rrigated and d ry w heat c ultivars in s ome temperate c limate p rovinces of iran

determining the exact rate of wheat losses in wheat purchase centers is one of the concerns of the government to ensure farmers fair purchase of wheat. in this research, the performance of four types of separator sieves with 2×2, 2×20, 1.7×20 and 1.5×20 mm grids was studied for separation of impurities. the study was for qualitative, technical and financial investigation of irrigated and rain fed wheat cultivars in kermanshah, fars and semnan provinces with temperate climate. the results showed that in the case of the use of 2x20 mm sieve, the highest amount of protein and zeleny sedimentation volume was observed, although bakery properties changes, including grain hardness, were not significant. the samples sieved with 1.5 x 20 mm sieve had the lowest falling number. the average useless loss for irrigated and rainfed wheat varieties were 1.55% and 1.61% and the average useful loss for wheat varieties with sieve meshes of 2×20, 1.7×20, 2×2 and 1.5×20 mm were 4.7%, 1.85%, 0.6% and 0.084%, respectively. by changing the separation sieve from mesh size of 2×2 mm to 2×20 and 1.7×20 mm, the useful loss rate increased and the financial value of purchased wheat in the purchase centers were coming down. also, in the preliminary separation of impurities (e.g. weed seeds), 2×2 mm mesh sieve was more efficient than other sieves. thus, the use of 2×2 mm mesh sieve to determine the useful loss of wheat in purchase centers can be useful and beneficial for farmers.