بررسی عوامل بوم‌شناختی در تغییرات زمانی و مکانی گونه کیتون (acanthopleura vaillantii) در سواحل میانی دریای مکران، استان سیستان و بلوچستان

مقدمه: کیتون‌ها از نرمتنانی دریایی، اکثراً چرنده، مقاوم به شرایط جزر و مدی و غالباً ساکن در شکاف تخته ‌سنگ‌ها هستند. دریای عمان در جنوب شرقی ایران و شمال غربی اقیانوس هند و به ‌شدت تحت تاثیر بادهای موسمی اقیانوس هند (مانسون) قرار دارد. دریای مکران به علت وقوع فرایند مانسون دارای تنوع غنی از انواع گونه‎های دریازی از جمله، نرم‌تنان است. هدف تحقیق حاضر، بررسی تراکم و پراکنش کیتون acanthopleura vaillantii در سواحل پزم، کنارک، تیس، کلبه غواصی، دریای بزرگ و رمین در زمستان 1398و تابستان 1399 بوده است.مواد و روش‌ها: در این مطالعه، با استفاده از کوادرات یک در یک متر مربع، تراکم و پراکنش a. vaillantii در ترانسکت‌های عمود بر دریا و در منطقه جزر و مدی شش ایستگاه در سواحل پزم، کنارک، تیس، کلبه غواصی، دریای بزرگ و رمین بررسی شد. تعدادی از نمونه ‌ها در هر ایستگاه جهت اندازه گیری پارامترهای زیستی از قبیل طول، وزن تر کل، وزن تر بافت نرم، درصد رطوبت بافت و درصد وزن خشک جمع ‌آوری و به آزمایشگاه منتقل گردید. در هر ایستگاه فاکتورهای فیزیکی شیمیایی آب (دما،شوری و اسیدیته) به‌وسیله دستگاه مولتی متر wtw ثبت گردید.نتایج: بررسی‌ها نشان ‌داد که بیشترین میانگین تراکم در زمستان، در ایستگاه رمین و معادل 46/1 ± 27/11 فرد بر متر مربع بوده است. درمجموع، ایستگاه رمین در زمستان و تابستان دارای بیشترین میانگین تراکم با 67/2 ± 15/19 فرد بر مترمربع بود. همچنین، کمترین میانگین تراکم مربوط به ایستگاه کلبه غواصی در تابستان و ترانسکت اول بخش پایین جزر و مدی بوده که به دلیل وجود بستر ماسه‌ای نمونه‌ای ثبت نشد. درمجموع، در ایستگاه کلبه غواصی میانگین تراکم برای دو فصل، 26/0± 85/0 فرد بر مترمربع کمترین میزان بود. آزمون آماری اختلاف معنی ‌داری را بین ایستگاه ‌ها نشان داد (05/0p<). بررسی پارامترهای زیستی نشان داد که در ایستگاه تیس، به ترتیب در زمستان و تابستان بیشترین میانگین طول 25/4±56/ 53 و 53/4± 2/58  میلی‌متر، وزن 43/7±19/23 و 51/8± 22/28 گرم و در ایستگاه کلبه غواصی برای زمستان کمترین میانگین طول 14/2± 32 میلی‌متر و وزن 85/0±99/2 گرم بود. در ایستگاه دریای بزرگ، در  تابستان کمترین میانگین طول و وزن به ترتیب 21/4± 44/43 میلی‌متر و 89/4± 53/16 گرم بوده است.بحث: طبق نتایج سایر محققین ایستگاه تیس از تنوع زیستی بالایی برخوردار می‌باشد ولی نتایج مطالعه حاضر نشان داد که در این ایستگاه، نمونه‌های a. vaillantii علی رغم تراکم کمتر (احتمالا به دلیل رقابت) دارای وزن و طول بیشتری بودند. همچنین، در شکاف صخره‌ها و استخرهای جزر و مدی با پوشش جلبکی و دمای 22 تا 26 درجه سانتی‌گراد، تراکم و پراکنش بیشتری وجود داشت.

investigating ecological factors in temporal and spatial changes of acanthopleura vaillantii species in the middle shores of makoran sea, sistan and baluchistan province

introduction: chitons are marine molluscs, mostly grazers, resistant to tidal conditions and often living in crevices of rocks. the oman sea is located in the southeast of iran and the northwest of the indian ocean and is heavily influenced by the monsoon winds of the indian ocean. due to the occurrence of the monsoon process, the makoran sea has a rich variety of marine species, including molluscs. the aim of the present research was to investigate the density and distribution of acanthopleura vaillantii in the beaches of pozm, konarak, tis, kolbe ghawasi, darya bozorg and ramin in winter 2018 and summer 2019.materials and methods: in this study, the density and distribution of a. vaillantii was investigated in transects perpendicular to the sea and in the tidal zone, using a quadrat (1*1 m2). in the tidal zone of six stations on the coasts of pozm, konarak, tis, kolbe ghavasi, darya bozorg and ramin. a number of samples in each station were taken to the laboratory to measure biological parameters such as length, total wet weight, soft tissue moisture content, tissue moisture percentage and dry weight percentage. in each station, physical and chemical factors of water (temperature-salinity and acidity) were measured and recorded by wtw device. results: investigations showed that the highest average density in the winter of 2018 was in ramin station and was equal to 11.27 ± 1.46 m2. in total, ramin station had the highest average density in winter and summer with a value of 19.15 ± 2.67 m2. also, the lowest average density was related to the diving hut station in summer and the first transect of the lower part of the tide, which was not recorded due to the presence of a sandy bed. in total, the average density for two seasons was 0.85 ± 0.26 m2 at the kolbeh ghavasi station. also, the statistical test showed a significant difference between the stations (p<0.05). the biological parameters showed that in tis station, in winter and summer respectively, the maximum average length was 53.56±4.25 and 58.2±4.53 mm, weight was 23.19±7.43 and 22.8±51. 28.28 grams and at the kolbeh ghavasi station for winter, the lowest average length was 32 ± 2.14 mm and weight was 2.99 ± 0.85 grams. in the big darya station, for summer, the lowest average length and weight were 43.44 ± 4.21 mm and 16.53 ± 4.89 grams, respectively.       discussion: according to the results of other researchers, tis station has high biodiversity, but the results of the present study showed that in this station, a. vaillantii samples had more weight and length despite the lower density (probably due to competition). also, there was more density and distribution in the crevices of rocks and tidal pools with algal cover and temperature of 22 to 26 degrees celsius.