طراحی مدل محیط زیستی پایدار در صنعت گاز ایران با تاکید بر روش آمیخته اکتشافی

مفهوم محیط زیست پاک، یکی از مهمترین و شاخص ترین اصول کلان در سیاستگذاری تمام کشور جهان به شمار می رود. این مساله به ویژه در میان کشورهایی که از سرمایه های کلان نفت و گاز (که یکی از آلاینده های مهم محیط زیست به شمار می روند) از اهمیت ویژه ای برخوردار می گردد. چرا که امروزه هزینه های انسانی و اقتصادی صرف شده در راستای دستیابی به محیط زیست پایدار میلیاردها دلار برآورد می گردد. کشور ایران نیز به سبب برخورداری از صنایع نفت و گاز یکی از کشورهایی است که به مساله محیط زیست و آلاینده های حاصل از فعالیت آن اهمیت ویژه ای می دهد و همواره درصدد طراحی و اعمال مدل و الگوهایی مختلفی برای کاهش آلاینده های نفت و گاز بوده است. در این مقاله نیز، نویسندگان مساعی خود را صرف طراحی الگوی محیط زیستی توسعه پایدار در صنعت گاز ایران نموده اند. روش تحقیق ترکیبی مبتنی بر تحقیق آمیخته اکتشافی (کیفی – کمی) است. جامعه آماری مقاله حاضر مبتنی بر 1080 نفر بوده و با استفاده از روش گلوله برفی تا رسیدن به اشباع نظری  با 25 خبره، مصاحبه عمیق انجام و در بخش کمی، برای سنجش مدل، پرسشنامه محقق ساخته ای با روش نمونه گیری خوشه ای نسبی در بین 285 نفر از نمونه ها توزیع گردید. روایی پرسشنامه با روش صوری و محتوایی و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت. داده ها با روش تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی با نرم افزارهای spss و amos تحلیل گردید. نتایج بخش کیفی حاکی از آن بوده که الگوی محیط زیستی توسعه پایدار دارای 15 بعد به شرح شرایط علی (1. رسالت خدمات‌رسانی، 2. الزامات ایمنی و بهداشت، 3. مسوولیت اجتماعی)، شرایط زمینه ای (4. آموزش و یادگیری، 5. فرهنگ‌سازی، 6. نگرش و آگاهی مدیران)، شرایط مداخله ای (7.  پیمانکاران، 8. تاسیسات و تجهیزات فنی، 9. تکنولوژی و عملیات فنی)، راهبرد ( 10. سیاست‌گذاری‌های میان‌مدت و بلندمدت وزارت نیرو، 11. نظارت و ارزیابی مستمر بر روند پروژه‌ها، 12. برنامه‌های مدیریت مصرف مشترکان، 13. برنامه‌های مدیریت آلاینده‌های حاصله) و  پیامد ( 14. ارتقاء عملکرد  زیست محیطی شرکت گاز و 15. حرکت در جهت توسعه پایدار) است. نتایج بخش کمی نشان داد که تمامی ابعاد مدل پارادایمی پژوهش، مورد تایید واقع شدند.

environmentally sustainable design in iran’s gas industry with an emphasis on exploratory mixed methods

the concept of clean environment is one of the most important and significant macro principles in the policy of the whole country. this is especially important among countries with large oil and gas capital (which is one of the major polluters of the environment). because today, the human and economic costs of achieving a sustainable environment are estimated at billions of dollars. due to its oil and gas industry, iran is one of the countries that pays special attention to the environment and pollutants from its activities and has always sought to design and apply various models and models to reduce oil and gas pollutants. in this article, the authors have devoted their efforts to designing an environmental model of sustainable development in the iranian gas industry. the combined research method is based on mixed exploratory research (qualitative-quantitative). the statistical population of the present article is based on 1080 people and using the snowball method to achieve theoretical saturation with 25 experts, in-depth interviews were conducted and in a quantitative part, to measure the model, a researcher-made questionnaire by cluster sampling method relative was distributed among 285 samples. the validity of the questionnaire was confirmed by face and content method and its reliability was confirmed by cronbach’s alpha method. data were analyzed by exploratory and confirmatory factor analysis with spss and amos software. the results of the qualitative section indicate that the environmental model of sustainable development has 15 dimensions in terms of causal conditions (1. service mission, 2. safety and health requirements, 3. social responsibility), underlying conditions (4. education and learning, 5 culture building, 6. attitudes and knowledge of managers), intervention conditions (7. contractors, 8. technical facilities and equipment, 9. technology and technical operations), strategy (10. medium and long-term policies of the ministry of energy, 11. supervision and continuous evaluation of project progress is 12. customer consumption management programs, 13. residual pollution management programs) and outcome (14. improving the environmental performance of the gas company and 15. moving towards sustainable development). the results of the quantitative section showed that all dimensions of the research paradigm model were confirmed.