تحلیل اثر رشد نرخ ارز بر شاخص قیمت زمین‌ شهری (رویکرد الگوی خود رگرسیونی با وقفه‌های توزیعی)

زمین در بخش ‌های مختلف از جمله مسکن، کشاورزی، صنعت و شروع هر فعالیت اقتصادی یکی از نهاده‌های مهم در کنار سرمایه و نیروی کار به شمار می‌رود. برخورداری از زمین برای بسیاری از خانواده‌ها به‌ منظور برطرف ‌کردن نیازهای ضروری برای سکونت و برای بنگاه‌ها به ‌عنوان نهادۀ تولید محسوب می‌شود و جنبۀ سرمایه‌ای آن کم‌رنگ است (ghanbari et al, 2017). در اقتصادهای درحال‌توسعه ازجمله اقتصاد ایران، سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ثابت مانند زمین و مسکن عایدی بالایی داشته که با وجود تورم بالا می‌تواند به ‌عنوان یک سپر تورمی، قدرت خرید خانواده‌ها را متناسب با تورم حفظ کند (najafi, 2013). از سوی دیگر، نرخ ارز یکی از عوامل مهم اثرگذار در اقتصاد ایران است. با توجه وابستگی اقتصاد ایران به نرخ ارز، نوسانات آن در عملکرد اقتصادی و قیمت کالاها و خدمات نقش اساسی دارد. زمین نیز به‌ عنوان یک کالای بادوام، قیمت آن در بازار با عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و از اثرات نرخ ارز جدا نیست (tavakoli sayah,2010).طی سال‌های گذشته به‌ واسطۀ افزایش سطح عمومی قیمت‌ها و افزایش تقاضای سرمایه‌ای زمین قیمت این نهاده بیشتر افزایش یافته؛ و از این منظر نقش پررنگی در افزایش قیمت کالاها داشته است و به عنوان یکی از عوامل بروز شرایط رکود تورمی در اقتصاد به شمار می‌رود. زمین که بیشترین سهم را در قیمت مسکن به‌ عنوان یک کالای ضروری بدون جایگزین دارد، باعث افزایش شدید قیمت مسکن نیز شده است. عوامل زیادی در افزایش سطح عمومی قیمت‌ها و افزایش قیمت زمین دخیل بوده است. با توجه ‌به وابستگی اقتصاد ایران به نرخ ارز، یکی از عوامل مهم تورم، تغییرات نرخ ارز بوده که اثر شدیدی بر افزایش قیمت کالاها و خدمات و به ‌تبع آن، زمین دارد (tavakoli sayah,2010).قیمت زمین به عنوان یک نهاده، بیانگر هزینۀ تامین مالی در زمان حال (که گاه آن را با قیمت عرضۀ سرمایه برابر می‌دانند) و انتظارات دربارۀ هزینۀ تامین مالی در آینده است و از منظر فشار هزینه و افزایش قیمت نهاده می‌تواند موجب تورم یا تشدید آن شود.پژوهش‌های مختلفی در مورد نرخ ارز و چگونگی اثرگذاری آن بر اقتصاد و همچنین، قیمت زمین و عوامل موثر بر آن انجام شده، اما هیچ‌یک رابطۀ بین نرخ ارز و زمین را بررسی نکرده و چگونگی اثرگذاری آن‌ها هنوز مورد سوال است. از آنجا که زمین در دیدگاه برخی اقتصاددانان در کنار سرمایه و نیروی کار به‌ عنوان یک نهادۀ مهم در تابع تولید به ‌صورت جدا در نظر گرفته می‌شود؛ بنابراین شناخت عوامل موثر بر آن اهمیت بالایی دارد. از آنجا ‌که اقتصاد ایران به‌شدت متاثر از نرخ ارز بوده و زمین نیز علاوه بر نهادۀ تولید یک کالای سرمایه‌ای و کم‌ریسک محسوب می‌شود. بنابراین، میزان اثرپذیری آن حائز اهمیت است. در واقع هدف اصلی پژوهش، پاسخ به این سوال است که نرخ ارز چگونه و چه مقدار بر قیمت زمین شهری اثرگذار است.مواد و روش‌هااین پژوهش با هدف بررسی چگونگی اثرگذاری نرخ ارز بر قیمت زمین شهری به‌ عنوان یک کالا در اقتصاد است که با بهره‌گیری از الگوی خودرگرسیونی با وقفه‌های توزیعی انجام شده و اثر نرخ ارز بر شاخص قیمت زمین ‌شهری را از سال 1371 تا 1400 به دو صورت کوتاه‌مدت و بلندمدت بررسی کرده و به نتایج مفیدی دست یافته است که توجه به آن‌ها در حوزۀ برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری مفید خواهد بود. این مدل به‌ویژه برای حل مسائل مرتبط با سری‌های زمانی به کار می‌رود و می‌تواند هم در شرایط پایا بودن داده‌ها و هم در شرایط دارای یک بار تفاضل‌گیری برای پایاسازی استفاده شود. این انعطاف‌پذیری مدل ardl مزیت بزرگی در تحلیل اقتصادسنجی فراهم می‌کند. مدل ardl با استفاده از ترکیبی از وقفه‌های گذشته متغیر وابسته و متغیرهای توضیحی (مستقل) طراحی می‌شود.از جمله مزایای مدل خودرگرسیونی با وقفه‌های توزیعی می‌توان به عدم نیاز به یکسان بودن مرتبۀ هم‌انباشتگی متغیرها در سطح یا تفاضل مرتبۀ اول، امکان تحلیل روابط کوتاه‌مدت و بلندمدت به طور هم‌زمان، قابلیت اعمال در نمونه‌های کوچک و انعطاف‌پذیری بالا در مسائل اقتصادی اشاره کرد. با توجه ‌به اینکه تعداد مشاهدات (30 سال) بوده و حداقل دادۀ لازم برای این مدل موجود است؛ لذا این روش برای برآورد ارتباط رشد نرخ ارز و رشد شاخص قیمت زمین‌ شهری متناسب ارزیابی شده است.یافته‌هانتایج مدل بیانگر آن است که رشد شاخص قیمت زمین تابعی از خود متغیر وابسته با تاخیر زمانی یک و دو ساله بوده است. با توجه ‌به برآورد صورت‌گرفته، در صورت افزایش 1 درصدی قیمت ارز، شاخص قیمت زمین با رشد 0/70 درصدی در همان دوره همراه خواهد شد. همچنین، نتایج بیانگر آن است در بلندمدت تاثیرپذیری رشد شاخص قیمت زمین‌ شهری از رشد نرخ ارز معنادار نبوده است. با وجود این تاثیرپذیری مداخلۀ دولت برای جلوگیری از شکست بازار و کنترل بازار ضروری است که سیاست‌ها و راهکاری‌هایی نیز به منظور کنترل و مدیریت نرخ ارز و قیمت زمین‌ شهری ارائه شده است که با اجرای آن‌ها می‌توان نرخ ارز را کنترل کرد و بازار زمین را به ثبات رسانید.نتیجه‌گیریهمان‌طور که اشاره شد، در این پژوهش اثر رشد نرخ ارز بر رشد شاخص قیمت زمین شهری طی 1371 تا 1400 با استفاده از روش الگوی خودرگرسیونی با وقفۀ گسترده مورد ارزیابی قرار گرفته است. زمین یک کالای ضروری برای هر فرد به ‌عنوان نهاده برای ساخت مکان زندگی است. علاوه ‌بر آن، به ‌عنوان یک منبع اصلی و تجدیدناپذیر در توسعۀ پایدار شهری نیز محسوب می‌شود. از این رو مدیریت عرضه و کنترل قیمت و توزیع عادلانه آن امری ضروری است. با توجه وابستگی اقتصاد ایران به نرخ ارز، نوسانات آن در عملکرد اقتصادی و قیمت کالاها و خدمات نقش اساسی دارد. با توجه ‌به اینکه زمین نیز به ‌عنوان یک کالا قیمت آن در بازار با عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، از اثرات نرخ ارز دور نیست. این اساس در کوتاه‌مدت 1 درصد افزایش در قیمت نرخ ارز به رشد 0/7 درصدی شاخص قیمت زمین‌شهری می‌شود. همچنین، نتایج بیانگر آن است در بلندمدت تاثیرپذیری رشد شاخص قیمت زمین‌ شهری از رشد نرخ ارز معنادار نبوده است.

analysis of the effect of exchange rate growth on land price index (autoregressive distributed lag approach)

land is one of the most critical inputs in various sectors, including housing, agriculture, industry, and the start of any economic activity, along with capital and labor. having land for many families to meet the necessary needs of residents and enterprises is considered a production input, and its capital aspect is weak (ghanbari et al., 2017). in developing economies, including iran’s economy, investment in fixed assets such as land and housing has a high return, which, despite high inflation, can maintain the purchasing power of families in proportion to inflation as an inflationary shield (najafi,2013). the exchange rate is among the most important factors influencing iran’s economy. considering the dependence of iran’s economy on the exchange rate, its fluctuations play a fundamental role in economic performance and the price of goods and services. land is also a durable commodity; its price is determined in the supply and demand market and is not excluded from the effects of the exchange rate. (tavakoli sayah,2010).in the past years, the price of this input has increased due to the increase in the general level of prices and the increase in capital demand for land. additionally, from this point of view, it has played a significant role in increasing the prices of goods and is considered one of the factors of inflationary stagnation in the economy. land has the largest share in the price of housing; as a necessary commodity without substitute, it has also caused a sharp increase in the price of housing. many factors have been involved in increasing the general level of prices and land prices. due to the dependence of iran’s economy on the exchange rate, one of the most important factors of inflation is the changes in the exchange rate, which has a strong effect on the increase in the price of goods and services and, consequently, land (tavakoli sayah,2010).the price of land as an input reflects the current cost of financing (sometimes considered equal to the price of capital supply) and expectations about the cost of financing in the future. from the perspective of cost pressures and rising input prices, it can cause or exacerbate inflation. various studies have been conducted on the exchange rate and how it affects the economy, as well as land prices and the factors affecting them. however, no one has examined the relationship between exchange rates and land, and how they affect each other is still in question. since land, in the view of some economists, is considered separately as an important input in the production function, along with capital and labor, it is important to understand the factors affecting it. since the iranian economy is heavily affected by the exchange rate, land, in addition to being a production input, is considered a capital and low-risk commodity. therefore, its level of impact is important. the main goal of the research is to answer the question of how and to what extent the exchange rate affects the price of urban land.materials and methodsthis research aims to investigate how the exchange rate affects the price of urban land as a commodity in the economy. it was conducted using an autoregressive model with distributional lags. it examined the effect of the exchange rate on the urban land price index from 1992 to 2011 in both short-term and long-term terms and achieved valuable results that will be useful to consider in the field of planning and policymaking. this model is beneficial for solving time series problems and can be used both in stationary and once-differentiated conditions. this flexibility of the ardl model provides a significant advantage in econometric analysis.