ارزیابی ویژگی‌های اقتصادی‌ اجتماعی سکونت‌های غیر رسمی شهر تبریز

مقدمه در این تحقیق موضوع تاب‌آوری ویژگی‌های اقتصادی‌ اجتماعی در سکونتگاهای غیر رسمی در شهر تبریز بر چالش‌های شهری تاکید می‌کند. بنابراین چالش‌های شهر تبریز در زمینۀ سکونتگاه‌های غیررسمی با کمبود فضاهای باز شهری، هزینۀ بالای زندگی، زیرساخت‌های ناکافی و کیفیت مسکن مشخص می‌شود. برای رسیدن به هدف این تحقیق، زیرساخت‌ها به‌ عنوان امکانات فیزیکی، اجتماعی - اقتصادی و زیست‌محیطی در نظر گرفته‌ شده‌اند که برای عملکردی موثر و کارا در بافت‌های شهری ایجاد شده‌اند‌. مسائل مرتبط با سکونتگاه غیررسمی در این تحقیق، براساس تعریف سازمان ملل متحد است که سال 2006 آن را این‌گونه تعریف می‌کند «مناطقی که دارای فضای جغرافیایی با عملکردی پایین‌تر از استاندارد برنامه‌ریزی مورد نیاز در شهرها است.» استانداردهای اتخاذ‌شده برای برنامه‌ریزی در این زمینه از کشوری به کشور دیگر متفاوت است. بنابراین، برنامه‌ریزی استاندارد‌شده در این مقاله در ارتباط با زمینه منطقۀ مورد مطالعه است. همچنین، این تعریف شامل سکونت با شواهدی از وجود مسکن غیر استاندارد، شرایط محیطی تخریب‌شده و آسیب‌دیده، آرایش و چینش تصادفی ساختمان‌ها با معابر تودرتو و پله پله و ایجاد مکان‌هایی برای جرم از نظر اجتماعی است. با ‌توجه به دیدگاه جهانی این چالش‌ها (‌زیرساخت‌های ضعیف و پایین بودن کیفیت بودن زندگی در سکونتگاه غیر رسمی) ‌و پتانسیل آن در تمام کشورهای جهان؛ این مطالعه به ارزیابی ویژگی‌های اقتصادی‌ اجتماعی در پاسخ به تاب‌آوری شهری در سکونتگاه‌های غیررسمی با ‌توجه به درک وضعیت موجود و کافی نبودن زیرساخت‌ها در این‌گونه محلات در شهر تبریز می‌پردازد. مواد و روش‌ها‌در این مطالعه از روش مطالعۀ موردی استفاده شد و در آن سکونتگاه‌های غیررسمی شهر تبریز مورد بررسی قرار گرفت. خبرگان و مصاحبه از اهالی محله ‌برای جمع‌آوری داده‌ها و مطالعه تحقیق انتخاب شدند. روش مثلث‌بندی برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده شد، جمع‌آوری داده‌ها از طریق استفاده از دو یا چند رویکرد است و این امر در مطالعه برای تایید و تقویت داده‌های جمع‌آوری‌شده ضروری است. روش مثلث‌بندی داده‌ها در این تحقیق به این صورت است که راهبرد جمع‌آوری اطلاعات در این پژوهش شامل منابع اولیۀ گردآوری داده‌ها، منابع ثانویۀ جمع‌آوری داده‌ها با بیش از یک رویکرد (‌کیفی و کمی جمع‌آوری داده‌ها)‌ است. منابع اولیه جمع‌آوری داده‌ها از طریق استفاده از بررسی شناسایی، مشاهده، تعامل غیر مستقیم (‌بدون ساختار)‌ با ساکنان و خبرگان منتخب جمع‌آوری شد. همچنین، در مجموع 383 پرسشنامۀ ساختاریافته (‌383 پرسشنامه)‌ در سکونتگاه‌های غیر رسمی شهر تبریز اجرا شد و در مجموع، 370 پرسشنامه مورد تجزیه‌و‌تحلیل قرار گرفت. برای درک بیشتر یک پرسشنامۀ آنلاین با خبرگان اجرا شد و در مجموع، 30 پرسشنامه برای هدف این مطالعه مورد تجزیه‌و‌تحلیل قرار گرفت. منابع ثانویۀ داده‌های اتخاذ‌شده شامل بررسی متون مربوط به محتوا و زمینۀ مرتبط با متون مربوط به تمرکز تحقیق است. این امر به ‌عنوان بستری برای مفاهیم تحقیق، جمع‌آوری داده‌ها و تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها مورد استفاده در این مطالعه عمل می‌کند. داده‌ها با استفاده از روش ترکیبی تجزیه‌و‌تحلیل شدند (‌روش کمی و کیفی تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها)‌. کمی شامل استفاده از روش تحلیل معادلات ساختاری با روش تحلیل عاملی تاییدی مرتبۀ دوم و تحلیل رگرسیونی انجام گرفت، در حالی که روش کیفی شامل استفاده از صفحات و ابزارهای توصیفی مورد استفاده در تفسیر مصاحبه‌ها است. داده‌ها تفسیر شدند و نتایج یافته‌ها برای انعکاس ویژگی‌های سکونتگاه‌های غیر رسمی در رابطه با ویژگی‌های اجتماعی‌ اقتصادی از نظر تاب‌آوری در منطقۀ مورد مطالعه یکپارچه شدند. ویژگی‌های اجتماعی‌ اقتصادی و تاب‌آوری سکونتگاه‌های غیر رسمی تعیین و براساس آن پیشنهادهایی ارائه شد. این تحقیق به‌ منظور استخراج اطلاعات خاص و عمومی دانش تاب‌آوری شهر تبریز به‌خصوص سکونتگاه‌های غیررسمی شهر تبریز در رابطه با سکونت غیر رسمی و برنامه‌ریزی اجتماعی‌ اقتصادی انجام شد. یافته‌هانتایج‌ حاصل‌ از تجزیه‌و‌تحلیل‌ داده‌های تحقیق‌ حاکی‌ از آن است‌ که‌ ویژگی‌های اعتماد به افراد محله در مواجهه با بحران‌ها توسط ساکنان سکونتگاه‌های غیررسمی‌ و تمایل‌ به‌ مشارکت‌ و تشکیل‌ انواع نهادها در این‌ مناطق‌ رابطۀ‌ متقابلی‌ با مولفه‌های اقتصادی-اجتماعی‌ افراد دارد. از این‌رو دست‌یابی‌ به‌ منابع‌ اقتصادی و ارزش‌های اجتماعی‌ از یک‌سو و وجود ساختارهای اجتماعی‌ ‌اقتصادی از سوی دیگر، موجبات ارتقای تاب‌آوری در سکونتگاه‌های غیررسمی‌ و به‌ تبع‌ آن، تاب‌آوری اجتماعی‌ را فراهم‌ خواهد کرد. تحقق‌ این‌ شاخص‌ها تاثیر قابل‌ توجهی‌ بر افزایش‌ اعتمادبه‌نفس‌ افراد، توانایی‌ حل‌ مشکلات در مواقع‌ بحرانی‌ و خلق‌ راه‌حل‌های مختلف‌ و بهبود خودکارآمدی آن‌ها می‌گذارد. همچنین‌، برنامه‌ریزی مناسب‌ در ابعاد فردی و اجتماعی‌ سکونتگاه‌های غیررسمی‌ می‌تواند با توانمند ساختن‌ آن‌ها موجبات ارتقای تاب‌آوری افراد در برابر مشکلات و بحرآن‌ها، ارتقای کارایی‌ فردی، کاهش‌ استرس و اضطراب در مواقع‌ بروز سوانح‌ و افزایش‌ روحیۀ‌ مشارکتی‌ برای غلبه‌ بر مسائل‌ مختلف‌ شود. نتیجه‌گیری این مطالعه موارد زیر را توصیه می‌کند و سپس به شرح زیر نتیجه‌گیری می‌کند: 1. دولت باید به فکر استحکام ساختمان و طرح‌های مسکن در سکونتگاه‌های غیر رسمی شهر تبریز باشد. تا جمعیت زیاد شهروندان کم‌درآمد را در خود جای دهد. 2. مدیریت محلی باید رویکرد طراحی جامع را تا حد ممکن اتخاذ کند، دولت محلی باید مردم (‌شهروندان)‌ را به‌خوبی آموزش دهد و آگاهی و حساسیت بهتری نسبت به آنچه که در حال حاضر در محل زندگی‌شان وجود دارد، ایجاد کند. همچنین، نقش و مزایای مردم (‌شهروندان) ‌و دولت باید به‌وضوح برای دستیابی به طراحی جامع و موفقیت پروژه‌های آغاز‌شده در رابطه با سکونتگاه‌های غیررسمی شهر تبریز بیان شود. 3. همچنین، سیاست‌های موجود در زمینۀ معیارها برای دستیابی به برخی از مقررات مسکن عمومی دولت باید با انجمن مشارکت شهروندان (سکونتگاه‌های غیررسمی) بررسی شود. این وضعیت از نظر افراد مصاحبه‌شده مسخره به ‌نظر می‌رسد و حتی به‌ عنوان بخشی از منشا بدنامی فرض می‌شود، زیرا مردم بر این باورند که برای رسیدن به‌ چنین معیارهایی باید واقعاً شخص باید فقیر باشد. بنابراین، شرط تخصیص نباید طوری ارائه یا ایجاد شود که بی‌عدالتی به وجود آورد. 4. آموزش عمومی و روشنگری نیز باید برای اجتناب از بدنام کردن اشغالگران مسکن عمومی در سکونتگاه‌های غیررسمی شهر تبریز انجام شود. 5. اصلاحات سیاست اقتصادی نیز باید برای تشویق توسعۀ اقتصادی برابر یا حداقل کاهش شکاف بین غنی و فقیر به‌عنوان محصولات اقتصادی کشور انجام شود.

evaluation of economic-social characteristics of informal settlements in tabriz city

introduction in this research, the issue of the resilience of socio-economic characteristics in informal settlements in tabriz emphasizes urban challenges. therefore, the challenges of tabriz city in terms of informal settlements are characterized by the lack of urban open spaces, high cost of living, insufficient infrastructure, and poor housing quality. to achieve the goal of this research, infrastructures are considered as physical, socio-economic, and environmental facilities created for effective and efficient performance in urban contexts. the issues related to informal settlements in this research are based on the definition of the united nations, which in 2006 defined it as “areas that have a geographical space with a function lower than the standard of planning required in cities. the standards adopted for planning vary from country to country. therefore, standardized planning in this article is related to the context of the study area. also, this definition includes housing with evidence of substandard housing, degraded and damaged environmental conditions, the random arrangement of buildings with nested passages, and the creation of places for crime from a social point of view. considering the global perspective of these challenges (poor infrastructure and low quality of life in informal settlements) and their potential in all countries of the world, this study deals with the evaluation of the socio-economic characteristics in response to urban resilience in informal settlements according to the understanding of the existing situation and the inadequacy of infrastructure in such neighborhoods in the city of tabriz.materials and methodsthis study uses the case study method, in which the informal settlements of tabriz city were examined. experts and interviewers were selected from the neighborhood residents to collect data and study the research. the triangulation method was used for data collection. data collection is through two or more approaches, which is necessary for the study to confirm and strengthen the collected data. the method of data triangulation in this research is that the information collection strategy includes primary sources of data collection and secondary sources of data collection with more than one approach (qualitative and quantitative data collection). the primary sources of data collection were identification survey, observation, and indirect (unstructured) interaction with residents and selected experts. also, 383 structured questionnaires (383 questionnaires) were implemented in the informal settlements of tabriz city, and 370 questionnaires were analyzed. for better understanding, an online questionnaire was implemented with experts, and 30 questionnaires were analyzed for this study. the secondary sources of data adopted include the review of texts related to the content and context related to the texts related to the focus of the research. this serves as a platform for the research concepts, data collection, and analysis used in this study. the data were analyzed using a mixed method (quantitative and qualitative method of data analysis). the quantitative method includes the structural equation analysis method with second-order confirmatory factor analysis and regression analysis. in contrast, the qualitative method consists of pages and descriptive tools used to interpret interviews. the data were analyzed, and the results of the findings were integrated to reflect the socio-economic characteristics of informal settlements in terms of resilience in the study area.