برآورد ظرفیت برد گردشگری شهر یاسوج و ارائۀ برنامۀ راهبردی با کمک مدل تحلیل سوات

مقدمه با توسعۀ سریع اقتصاد اجتماعی جهان امروزی و بهبود استانداردهای زندگی، مردم بیشتر به گردشگری علاقه‌مند شده و این موضوع باعث شده که گردشگری به‌سرعت توسعه یابد. گردشگری یک صنعت محرکۀ مهم برای توسعۀ اقتصاد ملی با کارکردهای اقتصادی و اکولوژیکی است و در توسعۀ پایدار شهر‌ها ضروری است. شهرها با ارائۀ کالا و خدمات متنوع از فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و همچنین، فعالیت‌های خدماتی مانند امکانات پذیرایی و فراغتی، زمینۀ توسعۀ گردشگری را فراهم می‌کنند. گردشگری در شهر‌هایی توسعه پیدا می‌کند که علاوه بر داشتن جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و هنری از امکانات و خدمات مناسب نیز بهره‌مند باشند. رشد انفجاری گردشگری داخلی و خارجی در سال‌‌های اخیر ضمن ارتقای توسعۀ اقتصادی کشور‌ها و مناطق مختلف، مشکلات و چالش‌‌های زیادی را به همراه داشته است. بنابراین، ارزیابی ظرفیت برد گردشگری یک شهر مقصد گردشگری برای تحقق توسعۀ پایدار گردشگری شهر از اهمیت بالایی برخوردار است. شهر یاسوج از جمله شهر‌هایی است که دارای پتانسیل و شرایط آب‌و‌هوایی مناسب برای جلب گردشگران خارجی و داخلی است. وجود جاذبه‌های گردشگری در زمینه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی می‌تواند زمینه‌های رشد و توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی را در این شهر فراهم آورد و به عنوان یک قطب مهم گردشگری در سطح ملی مطرح شود. اما باید توجه کرد که توسعۀ گردشگری مستلزم تعیین ظرفیت و کسب شناخت همه‌جانبه از توان‌های طبیعی، تهدیدها و فرصت‌های موجود در محیط خارجی و بازشناسی ضعف‌ها و قوت‌های داخلی آن به منظور سنجش وضعیت و تدوین راهبردها برای هدایت و کنترل سیستم مدیریتی آن است.مواد و روش‌هادر این تحقیق ظرفیت برد گردشگری شهر یاسوج با استفاده از مدل داگلاس مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس با هدف بررسی توان و تنگنا‌های صنعت گردشگری و در نهایت، ارائۀ راهکار‌هایی به منظور تقویت و توسعۀ آن، تجزیه‌و‌تحلیل استراتژیک آن با استفاده از تکنیک سوات مورد پژوهش قرار گرفته است. شهر یاسوج به عنوان مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد در جنوب غربی ایران در کنار رودخانۀ بشار و در دامنۀ قلل دنا بین 30 درجه و 9 دقیقه تا 31 درجه و 32 دقیقۀ عرض شمالی و 49 درجه و 43 دقیقه تا 51 درجه و 52 دقیقۀ طول شرقی در ارتفاع 1870 متری از سطح دریا قرار گرفته است. این شهر به دلیل قرارگیری در دامنه‌های زاگرس و موقعیت کوهستانی، دارای طبیعتی زیبا و آب‌و‌هوایی معتدل برای گذران اوقات فراغت گردشگران است. به همین‌دلیل، سالانه گردشگران زیادی به این شهر کوهستانی سفر می‌کنند. در همین راستا ابتدا مقادیر پارامتر‌های مدل داگلاس با پیمایش‌های دقیق صحرایی تعیین و سپس، به صورت کاملاً عملیاتی قوت‌ها و ضعف‌ها؛ فرصت‌ها و تهدیدهای پارک‌های مورد مطالعه به لحاظ گردشگری کمپینگ در مقیاس دقیق بررسی شد و با نظرخواهی از کارشناسان و با استفاده از روش خبرگان وزن‌دهی به هر یک از عوامل صورت گرفت.یافته‌هامحاسبۀ ظرفیت برد پارک‌های مورد مطالعه نشان داد این پارک‌ها ظرفیتی معادل 732643 نفر گردشگر در سال و 5426 نفر در روز را دارند. با بررسی میدانی پارک‌های مورد مطالعه مشخص شد که فقط یک محدودۀ محصور 2 هکتاری در پارک مهرورزی برای فعالیت چادر زدن نسبتاً استاندارد است که ظرفیت 29176 نفر گردشگر در سال و 216 نفر گردشگر در روز را دارد که حدود 4 درصد تعداد گردشگرانی است که در فضای غیر استاندارد مبادرت به چادر زدن در پارک‌های مورد مطالعه می‌کنند. با هدف بررسی توان و تنگنا‌های صنعت گردشگری و در نهایت ارائۀ راهکار‌هایی به منظور تقویت و توسعۀ آن، با استفاده از تکنیک سوات راهبرد توسعۀ گردشگری پارک‌ها مشخص شد. نتایج نشان داد قوت‌ها ( s)، ضعف‌ها ( w)، فرصت‌ها ( o) و تهدیدهای ( t) صنعت گردشگری در پارک‌های شهر یاسوج به‌ترتیب دارای امتیاز 2/98، 3/15، 3/19 و 3/26 هستند که بر اساس محاسبۀ مجموع ضرایب عوامل داخلی و خارجی مشخص شد که استراتژی موجود در پارک‌های مورد مطالعه تدافعی (w-t) است. در راستای تبدیل ضعف‌ها به قوت و تهدید‌ها به فرصت برای توسعۀ گردشگری در شهر یاسوج، راهبردهای تدافعی از قبیل بالا بردن آگاهی گردشگران جهت جلوگیری از تخریب و آلوده کردن پارک‌ها، توجه به جنبه‌های بهداشتی و نظافت در پارک‌ها، تقویت حس امنیت در پارک‌ها و غیره ارائه شده است. نتیجه‌گیری در مطالعۀ حاضر می‌توان این‌گونه نتیجه‌گیری کرد که سازمان‌های متولی شهری و گردشگری در شهر یاسوج فقط اقدام به توسعه‌های فیزیکی معمول و ایجاد یک امکانات و شرایط حداقلی می‌کنند و به موضوع گردشگری به صورت دقیق و متناسب با استاندارد‌های جهانی فکر نمی‌کنند و اگر شرایط به همین منوال پیش برود، ضمن اینکه محیط گردشگرپسند پارک‌های شهری روز‌به‌روز تخریب خواهد شد، تعداد گردشگران نیز کاهش خواهد یافت و از این نظر صدماتی متوجه درآمدزایی و اشتغال شهر خواهد شد. لازم است پیش از طراحی و اجرای زیرساخت‌ها و امکانات گردشگری در پارک‌های شهری، ابتدا اقدام به ظرفیت برد آن شود و طراحی و به‌کارگیری امکانات بر اساس اصول و متناسب با ظرفیت برد اجرا شود. در بررسی کلی پارک‌های مورد مطالعه و میزان استقبال گردشگران، در نگاه اول به نظر می‌آید که پارک‌های شهر یاسوج شرایط مناسبی برای گردشگری دارند، اما با بررسی همۀ عوامل داخلی (قوت‌ها و ضعف‌ها) و عوامل خارجی (فرصت‌ها و تهدیدها) و تحلیل آن‌ها در کنار هم مشخص شد که اتفاقاً ضعف‌ها بر قوت‌ها و تهدیدها بر فرصت‌ها برتری دارد و برای مدیریت گردشگری پارک‌ها در حال حاضر باید یک راهبرد تدافعی برای مقابله با ضعف‌های درونی و تهدیدهای بیرونی اتخاذ کرد.

estimating the tourism carrying capacity of yasouj city and presenting a strategic plan with the help of a swot analysis model

introduction with the rapid development of the social economy of today’s world and the improvement of living standards, people have become more interested in tourism, which has caused tourism to develop rapidly. tourism is a vital driving industry for the development of the national economy, which has economic and ecological functions and is essential in the sustainable development of cities. cities provide the field of tourism development by providing various goods and services from economic, social, and cultural activities as well as service activities such as hospitality and leisure facilities. tourism develops in cities that benefit from suitable facilities and services and have historical, cultural, and artistic attractions. the explosive growth of domestic and foreign tourism in recent years, while promoting the economic development of different countries and regions, has brought many problems and challenges. therefore, evaluating the tourism capacity of a tourist destination city is of great importance for realizing the sustainable development of the city’s tourism. yasouj is one of the cities with the potential and suitable weather conditions to attract foreign and domestic tourists. the existence of tourist attractions in natural, historical, and cultural fields can provide economic, social, and environmental growth and development in this city and become an important tourism hub at the national level. however, it should be noted that the development of tourism requires determining the capacity and gaining comprehensive knowledge of the natural resources, threats, and opportunities in the external environment and recognizing its internal weaknesses and strengths to measure the situation and formulate strategies for guidance and the control of its management system.materials and methodsin this research, the tourism capacity of yasouj city has been evaluated using the douglass model. to examine the strengths and bottlenecks of the tourism industry, finally, solutions to strengthen and develop it, its strategic analysis using the swot technique has been studied. the city of yasouj is the capital of kohgiluyeh and boyer-ahmad provinces in the southwest of iran, next to the beshar river and on the slopes of dena peaks between 30 degrees 9 minutes to 31 degrees 32 minutes north latitude and 49 degrees 43 minutes to 51 degrees 52 minutes east longitude is located at an altitude of 1870 meters above sea level. due to its location on the slopes of zagros and its mountainous area, this city has beautiful nature and a mild climate for tourists to spend their free time. for this reason, many tourists travel to this mountain city every year. in this regard, first, the values of the parameters of the douglass model were determined with detailed field surveys. then, the strengths and weaknesses were determined in a fully operational manner. the opportunities and threats of the studied parks in terms of camping tourism were examined on a detailed scale, and each factor was weighted by asking for the opinion of experts and using the expert method.findingsthe calculation of the capacity of the studied parks showed that these parks have a capacity equal to 732,643 tourists per year and 5,426 per day. with the field survey of the studied parks, it was found that only a 2-hectare enclosed area in mehrvarzi park is relatively standard for camping activities, which has a capacity of 29,176 tourists per year and 216 tourists per day, which is about 4% of the number of tourists who visit non-standard space, they resort to camping in the studied parks. to examine the strengths and bottlenecks of the tourism industry and finally provide solutions to strengthen and develop it, the tourism development strategy of the parks was determined using the swot technique.