بررسی ارتباط بین توسعۀ مالی و مصرف انرژی در ایران (با تاکید بر صنعتی ‏شدن و شهرنشینی)

مقدمه درک نقش توسعۀ مالی به دلیل اینکه به سیاست‌گذاران یک کشور اجازه می‌دهد تا با ارتقای فعالیت‌های بانکی و بورسی و جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی منجر به افزایش کارایی اقتصادی سیستم مالی کشور شوند، بسیار حائز اهمیت است. سیاست‌گذاران با انجام این سیاست‌گذاری درست می‌توانند بر فعالیت‌های اقتصادی و تقاضای انرژی تاثیر بگذارند . دیدگاه‌های مختلفی وجود دارند که توسعۀ مالی را نتیجۀ رشد اقتصادی می‌دانند .کشورها همواره برای افزایش رشد اقتصادی خود در تلاش هستند تا نهادهای لازم، به‌خصوص نهادهای مالی خود را گسترش دهند. از طرفی، گسترش نهادهای مالی باعث رشد تقاضای انرژی می‌شود؛ به‌تازگی دربارۀ نقش حیاتی توسعۀ مالی بر رشد اقتصادی اتفاق نظر به وجود آمده است . از سوی دیگر، نتایج برخی مطالعات نشان می‌دهد رشد اقتصادی باعث افزایش تقاضای انرژی در ایالات متحده طی سال‌های 1947-1974 شده است. با توجه به مطالعات افزایش تقاضای انرژی در کشورهای در حال ظهور به دلیل افزایش درآمد آن‌ها است. کشورهای نوظهور برای برآوردن نیازهای رو به رشد مردم خود به تولید بیشتری نیاز دارند که آن هم منجر به مصرف بیشتر انرژی می‌شود. پس می‌توان اذعان داشت که نتایج مطالعات در راستای روابط مصرف انرژی و توسعۀ مالی با رشد اقتصادی وجود رابطۀ معنادار توسعۀ مالی و مصرف انرژی را بیان می‌کند.در ادبیات اقتصادی چندین متغیر کنترلی برای توصیف رابطۀ مصرف انرژی و رشد اقتصادی استفاده می‌شود. رشد جمعیت، شهرنشینی و صنعتی ‌شدن از جمله عوامل مهمی هستند که بر مصرف انرژی تاثیر می‌گذارند. رشد سریع جمعیت منجر به شهرنشینی می‌شود که ممکن است باعث استفادۀ بیشتر از انرژی شود. صنعتی ‌شدن نیز می‌تواند به طور مستقیم و غیرمستقیم بر مصرف انرژی اثرگذار باشد .شهرنشینی به معنای انتقال از مناطق روستایی به مناطق شهری است که می‌تواند از راه‌های مختلفی بر مصرف انرژی تاثیر بگذارد. به دنبال افزایش شهرنشینی با تغییر الگوی مصرف افراد، افزایش تولید در راستای افزایش تقاضا برای کالاها و خدمات و افزایش حمل‌ونقل عمومی، مصرف انرژی افزایش می‌یابد . از طرفی، با افزایش شهرنشینی اجتناب از پیامدهای اقتصادی و اجتماعی آن مانند تغییر الگوی مصرف، تشدید روند کاهش منابع تجدید‌ناپذیر و افزایش انتشار آلاینده‌ها و... امکان‌پذیر نیست . با توجه به بحث محدودیت منابع و پایان‌پذیری ذخایر انرژی، مدیریت مصرف انرژی بسیار حائز اهمیت است و سیاست‌گذاران اقتصادی در سراسر جهان به دنبال راهی برای مدیریت رشد شهری به منظور کاهش اثرات فرایندهای شهرنشینی بر مصرف انرژی هستند.با توجه به مطالب یادشده‌، در این مطالعه این مسئله بررسی می‌شود که آیا شواهد تجربی اقتصاد ایران نیز نشان‌دهندۀ وجود ارتباط بین مصرف انرژی و مولفه‌های توسعۀ مالی، شهرنشینی و صنعتی شدن است؟ و در صورت وجود ارتباط بین این متغیرها، در بازۀ زمانی سال‌های 1370 1400 نحوۀ اثرگذاری آن‌ها به چه صورت بوده است؟ بنابراین، فرضیه‌های این پژوهش به صورت زیر مطرح می‌شوند:1- توسعۀ مالی تاثیر مثبت و معناداری بر مصرف انرژی دارد.2- صنعتی ‌شدن تاثیر مثبت و معناداری بر مصرف انرژی دارد.3- شهرنشینی تاثیر مثبت و معناداری بر مصرف انرژی دارد.در بسیاری از مطالعات انجام‌شدۀ داخلی و خارجی به بررسی تاثیر توسعۀ مالی، به عنوان متغیر اصلی، بر مصرف انرژی پرداخته شده و در برخی از آن‌ها متغیر شهرنشینی یا صنعتی شدن نیز به عنوان متغیر کنترلی، در برآورد مدل وارد شده است. در برخی از مطالعات نیز اثر شهرنشینی یا صنعتی‌ شدن بر مصرف انرژی، به طور مستقل بررسی شده است. در مقالۀ پیش رو اثر مشترک متغیرهای توسعۀ مالی، صنعتی‌ شدن و شهرنشینی بر مصرف انرژی بررسی می‌شود. طبق بررسی‌های انجام‌شدۀ مرکز آمار، ایران طی سال‌های اخیر با افزایش فزایندۀ شهرنشینی روبه‌رو بوده است، به ‌طوری که در حال حاضر 74 درصد از جمعیت ایران شهرنشین هستند. بنابراین، یافته‌های این پژوهش می‌تواند برای کمک به سیاست‌گذاران اقتصادی در اعمال سیاست‌های مناسب توسعۀ مالی و مدیریت صنعتی ‌شدن و شهرنشینی به منظور کنترل مصرف انرژی موثر باشد.در ادامۀ این مقاله به بررسی مبانی نظری، مرور پیشینۀ تحقیق و سپس شرح داده‌ها و روش‌شناسی تحقیق پرداخته خواهد شد. درنهایت‌، نتایج مورد تجزیه‌و‌تحلیل قرار خواهند گرفت.مواد و روشدر این پژوهش با استفاده از نرم‌افزار eviews و روش خودرگرسیون با وقفۀ توزیعی (ardl) به بررسی تاثیر توسعۀ مالی، رشد اقتصادی، صنعتی شدن و شهرنشینی بر مصرف انرژی در کشور ایران طی دورۀ زمانی 1370 1400 پرداخته شده است.یافته‌هانتایج تخمین الگو بیانگر آن است که در کوتاه‌مدت و بلندمدت اثر متغیرهای ارزش افزودۀ صنعتی و جمعیت شهری بر مصرف انرژی مثبت و معنادار است، در حالی که متغیرهای توسعۀ مالی و رشد اقتصادی اثر منفی بر مصرف انرژی دارند. بنابراین، در بازۀ زمانی مورد بررسی این پژوهش، اثر توسعۀ مالی بر مصرف انرژی در ایران منفی است، اما صنعتی شدن و شهرنشینی رابطۀ مثبتی با مصرف انرژی دارند.نتیجه‌گیریشواهد تجربی این پژوهش نشان می‌دهد صنعتی‌ شدن و شهرنشینی در ایران باعث افزایش مصرف انرژی در بلندمدت می‌شود. توسعۀ مالی و رشد اقتصادی نیز در بلند‌مدت باعث کاهش مصرف انرژی در ایران می‌شود. از این‌رو، در راستای سیاست‌های کاهش مصرف انرژی در کشور، باید ایجاد نظام مالی سالم و توسعه‌یافته‌ای که بتواند سرمایه‌گذاران را جذب کند، بورس را رونق بخشد و کارایی فعالیت‌های اقتصادی را بهبود بخشد، تشویق شود. از طرفی، رشد اقتصادی پایدار نیز تقاضای بیشتری را برای خدمات مالی ایجاد می‌کند و منجر به توسعۀ بخش مالی می‌شود. بنابراین، اقدامات مناسب برای دستیابی به این رشد اقتصادی پایدار به کاهش مصرف انرژی در کشور کمک خواهد کرد. با وجود اینکه صنعتی ‌شدن و شهرنشینی باعث افزایش مصرف انرژی در ایران می‌شوند، اما توجه و تلاش برای رونق آن‌ها، از نظر اینکه از مولفه‌های مهم توسعۀ اقتصادی هستند، بسیار حائز اهمیت است و هرگز نباید از روند توسعه کنار گذاشته شود. اما دولت می‌تواند با اعطای تسهیلات انرژی در مناطق روستایی رشد سریع شهرنشینی را کنترل کند و از افزایش مصرف انرژی در کشور جلوگیری کند. در غیر این صورت، برای پاسخ‌گویی به تقاضای فزایندۀ انرژی باید به دنبال کشف منابع جدید و افزایش عرضه باشد که هزینه‌های به مراتب بیشتری را به دنبال خواهد داشت.

investigating relationship between finance and energy consumption in iran (with emphasis on industrialization and urbanization)

introduction understanding the role of financial development is very important because it allows the policymakers of a country to increase the economic efficiency of the country’s financial system by promoting banking and stock market and attracting foreign direct investment, since with this correct policy, they can affect economic activities and energy demand [1]. different views consider financial development as the result of economic growth [2-4]. countries are always trying to expand their necessary institutions, especially their financial institutions, to increase their economic growth. on the other hand, the expansion of financial institutions causes energy demand growth. recently, there has been a consensus about the vital role of financial development on economic growth[5-8]. on the other hand, the results of some studies show that economic growth has increased energy demand in the united states during the years 1974-1947 [9]. according to studies [10-13], the increase in energy demand in emerging countries is due to the increase in their income. emerging countries need more production to meet the growing needs of their people, which leads to more energy consumption. so it can be acknowledged that the results of the studies in line with the relationship between energy consumption and financial development with economic growth show the existence of a meaningful relationship between financial development and energy consumption. in economic literature, several control variables are applied to describe the relationship between energy consumption and economic growth. population growth, urbanization, and industrialization are important factors affecting energy consumption. rapid population growth leads to urbanization, which may cause more energy use. industrialization can directly and indirectly affect energy consumption [14]. urbanization means moving from rural areas to urban areas, which can affect energy consumption in various ways. with increasing urbanization and changing people’s consumption patterns, increasing production in line with increasing demand for goods and services, and increasing public transportation, energy consumption increases [15]. on the other hand, with increasing urbanization, it is impossible to avoid its economic and social consequences, like changing the consumption pattern, intensifying the process of reducing non-renewable resources, and increasing the emission of pollutants. [16]. due to the discussion of resource limitations and the exhaustion of energy reserves, energy consumption management is very important, and economic policymakers around the world are looking for a way to manage urban growth to reduce the effects of urbanization processes on energy consumption.according to the above-mentioned materials, this study examines whether the empirical evidence of iran’s economy also indicates the existence of a relationship between energy consumption and the components of financial development, urbanization, and industrialization. also, if there was a relationship between these variables, from 1991 to 2021, how has been their effect? therefore, the hypotheses of this research are presented as follows:1- financial development has a positive and significant effect on energy consumption.2- industrialization has a positive and significant effect on energy consumption.3- urbanization has a positive and significant effect on energy consumption.in many domestic and foreign studies, the impact of financial development, as the main variable, on energy consumption has been investigated, and in some of them, the urbanization or industrialization variable has also been included as a control variable in the estimation of the model. besides, in some studies, the effect of urbanization or industrialization on energy consumption has been investigated independently. in the upcoming article, the joint effect of financial development, industrialization, and urbanization variables on energy consumption is investigated. according to the surveys conducted by the statistics center, iran has been facing an increasing increase in urbanization in recent years. currently, 74% of iran’s population is urban. therefore, the findings of this research can be effective to help economic policymakers in applying appropriate financial development policies and managing industrialization and urbanization to control energy consumption. in the rest of this article, the theoretical foundations and background of the research will be reviewed, then the data and methodology of the research will be described. finally, the results will be analyzed.materials and methodsin this research, using eviews software and autoregression with distributed lag (ardl) method, the influence of financial development, economic growth, industrialization, and urbanization on energy consumption in iran during the period of 1991-2021 has been investigated.findingsthe model estimation results show that in the short and long term, the effect of industrial value-added variables and urban population on energy consumption is positive and significant, while the variables of financial development and economic growth have a negative effect on energy consumption. therefore, in the period studied in this research, the effect of financial development on energy consumption in iran is negative, but industrialization and urbanization have a positive relationship with energy consumption.conclusionthe empirical evidence of this research shows that industrialization and urbanization in iran increase energy consumption in the long term. financial development and economic growth also reduce energy consumption in iran in the long term. therefore, in line with policies to reduce energy consumption in the country, the creation of a healthy and developed financial system that can attract investors, boost the stock market, and improve the efficiency of economic activities should be encouraged. on the other hand, sustainable economic growth creates more demand for financial services and leads to the development of the financial sector. therefore, appropriate measures to achieve this sustainable economic growth will help to reduce energy consumption in the country. although industrialization and urbanization cause an increase in energy consumption in iran, attention and efforts for their prosperity are very important, as they are important components of economic development, and should never be left out of the development process, the government can control the rapid growth of urbanization by granting energy facilities in rural areas and prevent the increase in energy consumption in the country. otherwise, to respond to the increasing demand for energy, one must seek to discover new sources and increase the supply, which will result in much higher costs.