سنجش شاخص‌های اجتماعی کیفیت زندگی شهری با مقیاس خرد در تبریز

مقدمه هدف این مقاله، ایجاد پیشنهادی برای معیارهای اجتماعی شهری به منظور ارتقای کیفیت زندگی شهری، بر اساس بررسی شاخص‌های مختلف شناخته‌شدۀ مورد استفاده در سطح بین‌المللی، با تمرکز ویژه بر چگونگی افزایش کیفیت زندگی از طریق کار روی عوامل و شاخص‌های شهری و اجتماعی است. فرض بر این است که کار روی این عوامل و شاخص‌ها در سطح خرد شهری ممکن است رضایت مردم را نسبت به شهرشان تداعی کند. علاوه بر این، رتبۀ شهرهای ایران را در شاخص‌های بین‌المللی افزایش دهد.از نظر شاخص‌های اجتماعی کیفیت زندگی، از بین 163 کشور ایران در رتبۀ 93 بعد از ترکیه قرار دارد، اما متاسفانه رتبۀ پایینی دارد که نشان‌دهندۀ کیفیت زندگی متوسط ساکنان آن است. یکی از مشکلات اساسی در رابطه با مسئلۀ اندازه‌گیری کیفیت زندگی در ارزیابی‌های فعلی کیفیت زندگی این است که هیچ مطالعه‌ای برای شناسایی اینکه آیا تبریز در همۀ عوامل تعیین‌کنندۀ یادشده ضعیف عمل می‌کند یا فقط در تعداد کمی از آن‌ها، با مشکل روبه‌رو است. مشکل دیگر در رابطه با شاخص‌های فعلی کیفیت زندگی این است که آن‌ها را در سطح کلان کار می‌کنند که در آن کیفیت زندگی در یک منطقه را با مقیاس بزرگ‌تر در نظر می‌گیرند. اگر ابزارهای ارزیابی به جای شاخص‌های کلان، روی توسعۀ شاخص‌های خرد‌مقیاس شهری بیشتر کار کنند، ممکن است کیفیت زندگی افراد در شهر افزایش ‌یابد. مواد و روشاین پژوهش دارای رویکرد توصیفی‌ تحلیلی است که از یک رویکرد کیفی توصیفی برای شناسایی عوامل و شاخص‌های اولیه ارائه‌دهندۀ کیفیت زندگی شهری استفاده می‌کند. علاوه بر رویکرد تحلیلی که در آن به تحلیل شاخص‌های شهری و اجتماعی در رابطه با شاخص‌های معاصر می‌پردازد که پیش‌تر در بسیاری از مطالعات موردی بین‌المللی لحاظ شده‌اند. با بررسی ادبیات برای تجزیه‌و‌تحلیل مختصر محتوا هشت شاخص ارزیابی بین‌المللی در نظر گرفته شد. این بررسی بر ادبیات آکادمیک موجود و شیوه‌های مناسب ارزیابی کیفیت زندگی در سراسر جهان متمرکز است. چارچوب‌ها و شاخص‌های انتخاب‌شده به این دلیل انتخاب شدند که می‌توانند برای اجرا در سطوح مختلف شهر مورد استفاده قرار گیرند. در حالی که ممکن است این فهرست جامع نباشد، اما سعی می‌کند به طور سیستماتیک جدیدترین تحقیقات و عملکردهای بین‌المللی در مورد این موضوع را ثبت و بررسی کند.سپس عوامل هر یک از آن‌ها بررسی شده و به دنبال آن تحلیل کیفی تفصیلی برای شهر آن‌ها ارائه شده و شاخص‌های اجتماعی نشان داده شده است. سپس تحلیل مقایسه‌ای در رابطه با عوامل اصلی این شاخص‌ها انجام شده است. این تحلیل با هدف شناسایی اهمیت عوامل اجتماعی - شهری و همچنین، مجموعه‌ای از معیارهای ارزیابی اجتماعی - شهری است که می‌تواند به شهرنشینان در رابطه با کشف حوزه‌های اساسی احتمالی مداخله را که ممکن است کیفیت زندگی شهری مردم را افزایش دهد کمک کنند؛ که از طریق معیارها استنباط شده است.علاوه بر این، نظرسنجی کارشناسان با استفاده از یک پرسشنامه برای تایید معیارهای پیشنهادی و رتبه‌بندی اهمیت آن با استفاده از وزن‌های نسبی با توجه به شهر تبریز استفاده ‌شد. از کارشناسان خواسته شد تا اهمیت و ارتباط شاخص‌هایی را که هر یک از معیارهای اولیه هشت عامل اجتماعی شهری را ارائه می‌کنند، رتبه‌بندی کنند. نتایج پرسشنامه نیز ارائه شده است.یافته‌هابر اساس نظرسنجی متخصصان در مورد شهر تبریز؛ ایمنی، تحرک و امکانات تفریحی در رتبۀ اول مداخلات مورد نیاز قرار دارند. علاوه بر این، تمرکز روی معیارهای اساسی مانند تفریح به فضاهای سبز و عمومی بیشتری نیاز است. با این حال، اگر روی جامعه خاصی اعمال شود، نتایج ممکن است تغییر کرده و با توجه به نیازهای خاص و دقیق‌تر جامعه باشد.یکی از موانع اصلی شاخص‌های بین‌المللی کیفیت زندگی این است که با وجود اینکه آن‌ها به عنوان شاخص بین‌المللی تبلیغ می‌شوند، تعریف مشترکی از اینکه چه چیزی باید به عنوان عامل شهری تعریف شود و چه چیزی باید به عنوان شاخص عینی یا ذهنی در نظر گرفته شود، وجود ندارد. گاهی اوقات می‌توان دریافت که تفریح به عنوان یک عامل با مجموعه‌ای از شاخص‌ها در نظر گرفته می‌شود. در حالی که در سایر موارد به عنوان شاخصی برای سنجش سایر عوامل در نظر گرفته می‌شود. مسکن به عنوان یک حوزه نیز همین مشکل را دارد. هنگامی که تحت امنیت جانی و فیزیکی مطرح می‌شود، در شاخص دیگری به عنوان یکی از عوامل اصلی در نظر گرفته می‌شود که با شاخص عینی مانند تعداد واحدهای مسکونی نوساز خصوصی و میانگین قیمت فروش یا با شاخص‌های ذهنی منعکس‌کنندۀ کیفیت و تنوع اندازه‌گیری می‌شود.علاوه بر این، همان‌طور که زیرشاخص‌ها از شاخص‌های بین‌المللی استخراج می‌شوند، آن‌ها تاثیر مستقیمی بر امتیاز شهر خواهند داشت. ابعاد و اصول پیشنهادی کیفیت زندگی شهری با هدف راهنمایی و کمک به سیاست‌گذاران عمومی، برنامه‌ریزان شهری و طراحان در جهت ارتقای کیفیت زندگی شهری یک منطقه با توجه به لزوم ایجاد لایه‌ای از زمینه‌سازی بر اساس اهداف و رویکردهای تعیین‌شده برای رسیدن به آن‌ها مورد نیاز است.نتیجه‌گیریکیفیت زندگی یک مفهوم جامع است که نمی‌توان آن را از محیط کالبدی جدا کرد و ذکر آن تحت عنوان کیفیت زندگی شهری دقیق‌تر است. باید داری مفهوم انعطاف‌پذیری باشد که شامل اهداف و روش‌های مختلف شود. کیفیت زندگی شهری شامل دو بعد قابل درک است که شامل بعد ذهنی و عینی هستند، هر بعد با تعداد متفاوتی از عوامل سروکار دارد که از شاخصی به شاخص دیگر متفاوت است، با این‌حال آن‌ها تقریباً با موضوعات مشابه سروکار دارند.بعد عینی کیفیت زندگی مربوط به اقتصاد، سلامت، سیاست و مولفه‌های کالبدی شهرنشینی است. در حالی که بعد ذهنی بیشتر بر ادراک افراد و پذیرش آن‌ها نسبت به شرایط فعلی و تمایل آن‌ها به ایجاد آن شرایط تمرکز می‌کند.اگر هدف بهبود کیفیت زندگی شهری است، مهم است که با چالش‌های شهری که جوامع با آن مواجه هستند مقابله کنیم تا رویکردی کاربردی برای دستیابی به آن پیدا کنیم. این امر مهم ممکن است از طریق دیدگاه‌های خلاقانه متفاوتی که با عوامل بین‌المللی تایید شده سروکار دارند و توسط شاخص‌های توسعه‌یافتۀ محلی که بر نیازهای اساسی تاثیر می‌گذارند، ارائه شود. مانند شهر تبریز، که در آن کارشناسان اولویت‌ها را بر اساس نیازهای شهر ارزیابی می‌کنند، اما اگر در جامعۀ خاصی اعمال شود، ممکن است مداخلات اساسی خاص‌تری ظاهر شود.این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی که با شرایط کیفی شهری سروکار دارد، شاخص‌های اجتماعی‌ شهری کیفیت زندگی شهری را شناسایی کرد. رویکردی است که شاخص‌های مختلف اجتماعی‌ شهری برگرفته از مشکلات شهر تبریز را با تامل در دیدگاه کارشناسان برای مقابله با مشکلات اساسی مورد هدف قرار می‌دهد.

measuring the social indicators of the quality of urban life with a micro- scale in tabriz

introduction this article aims to create a proposal for urban social criteria to improve the quality of urban life, based on the review of various well-known indicators used at the international level, with a special focus on the way to increase the quality of life through work on urban and social factors and indicators. it is assumed that working on these factors and indicators at the micro-urban level may evoke people’s satisfaction with their city. in addition, to increase the rank of iranian cities in international indexes. in terms of quality of life social indicators, among 163 countries, iran ranks 93rd after turkey. however, unfortunately, it has a low rank, which indicates the average quality of life of its residents the main problem related to the issue of measuring the quality of life in the current quality of life evaluations is that no study has been conducted to identify whether tabriz performs poorly in all the mentioned determinants or only in a few of them. another issue is that the current quality of life indicators is that they work at a macro level where they consider the quality of life in a region at a great scale. if evaluation tools work more on the development of urban micro-scale indicators instead of macro indicators, the quality of life of people in the city may increase. materials and methods this research has a descriptive-analytical approach that uses a descriptive qualitative approach to identify the primary factors and indicators that provide the quality of urban life. in addition to the analytical approach to analyze the urban and social indicators about contemporary indicators that have been included in many international case studies, eight international evaluation indicators were also considered for brief content analysis by reviewing the literature. this review focuses on the existing academic literature and appropriate practices for quality of life assessment worldwide. the selected frameworks and indicators were chosen because they can be applied for implementation at different levels of the city. while this list may not be exhaustive, it attempts to systematically record and review the latest international research and practice on this topic. then, the factors of each of them are examined, followed by a detailed qualitative analysis of their cities, and social indicators are shown. then a comparative analysis has been done in relation to the main factors of these indicators. this analysis aims to identify the importance of socio-urban factors as well as a set of socio-urban assessment criteria that can help urban dwellers in discovering possible basic areas of intervention that may increase the quality of urban life of people, which is inferred through criteria. in addition, a survey of experts using a questionnaire was applied to verify the proposed criteria and rank their importance using relative weights according to the city of tabriz. experts were asked to rate the importance and relevance of indicators that provide each of the primary measures of eight urban social factors. the results of the questionnaire are also provided. findingsaccording to the experts’ survey about the city of tabriz, safety, mobility, and recreational facilities are in the first rank of needed interventions. in addition, focusing on basic criteria such as recreation requires more green and public spaces, however, if it is applied to a specific community, the results may change and be more specific to the specific needs of the community. one of the main obstacles to international indicators of quality of life is that even though they are promoted as international indicators, there is no common definition of what should be defined as an urban factor and what should be considered an objective or subjective indicator. sometimes recreation is considered as a factor with a set of indicators, while in other cases it is considered as an index to measure other factors. housing as a field also has the same problem.