مطالعه وضع موجود و برنامه ریزیِ احیاء محدودۀ شهری تاریخی بازار کهنۀ قم؛ بر اساس چارچوب های حفاظت شهری

محدودۀ شهریِ تاریخی بازار کهنه از محدوده‏های قدیمی شهر قم در مجاورت محلۀ مسجد‏جامع و میدان کهنه است. راستۀ بازار قم به‏عنوان اصلی‏ترین مرکز تجاری شهر تاریخی، رونق اقتصادی قابل ‏توجهی داشت که احداث خیابان طالقانی (آذر) موجب تخریب قسمت‏هایی از بازار و بستر شهری پیرامون آن، انتقال فعالیت‏ها از بازار به خیابان و تضعیف جایگاه بازار در کل شهر شده است. با این‌وجود، بازار کهنه به علت هم‌جواری با عناصر ارزشمند تاریخی از ارزش‏های زیادی برخوردار است. مطالعه و شناسایی چالش‏های موجودِ بافت و تدوین چارچوب و راهبردهای احیای محدودۀ شهری بازار کهنۀ قم از اهداف این مقاله است. مقالۀ حاضر بر مبنای روش توصیفی‌ تحلیلی است؛ که با مطالعات کتابخانه‏ای و بهره‏گیری از بررسی‏های میدانی، به توصیف و تفسیر وضع موجود پرداخته است. سپس، با تکیه بر تکنیک سوات، به این پرسش‏ها پاسخ می‏دهد که چالش‏های محدودۀ شهری بازار کهنۀ قم از دیدگاه مولفه‏های حفاظت از شهرهای تاریخی چیست؟ و راهبردهای احیا در این محدوده با توجه به زیرناحیه‏های آن، چه می‏تواند باشد؟ یافته‏های مقاله نشان می‏دهد راهبردهای احیای محدودۀ شهری بازار کهنه باید با توجه به بستر شهری و عناصر تاثیرگذار آن در سه بخش بازار، میدان و خیابان مطرح شوند. تدوین این راهبردها از تعامل دوبه‏دو میان مولفه‏های چهارگانۀ قوت، ضعف، فرصت و تهدید در هر محدودۀ مطالعاتی به دست آمده است. نتایج نشان می‏دهد مهم‏ترین راهبردها برای احیای محدودۀ شهری بازار کهنه نیازمند حفاظت از تمامیت کالبدی بناهای واجد ارزش تاریخی این محدوده، اعطای کاربری جدید در راستای جایگاه اصیل آن‏ها و بازتعریف نقش خیابان در این محدوده است.