تحولات پژوهش های شهریِ شهر تهران در قرن اخیر؛ با تاکید بر مطالعات اجتماعی و برنامه ریزی

در این پژوهش به بررسی تحولاتی که در یکصد سال اخیر در پژوهش‌های شهری تهران به‌خصوص در حوزه‌های اجتماعی و مدیریت و برنامه‌ریزی صورت گرفته، پرداخته شده است. روش پژوهش، مرور سیستماتیک بوده است. تحولات پژوهش‌های شهری تهران در شش دوره قابل تقسیم‌ است: 1) دورۀ دهه‌های 1300 تا 1320 که دورۀ شکل‌گیری نهادی و فعالیت‌های اجرایی در شهر تهران است. 2) دورۀ دوم، شامل دهۀ‌های 1320 و 1330 است. در این دوره مطالعات محدود شهری از تهران وجود دارد و اغلب نیز توسط مستشاران و مشاوران خارجی انجام گرفته و دولت راهبر اصلی مطالعات است. 3) دورۀ دهه‌های 1340 و 1350، دورۀ شکل‌گیری پژوهش‌های شهری به معنای واقعی کلمه در تهران است. 4) دورۀ چهارم، شامل مطالعات دهۀ 1360 است. این دوره، تداوم مطالعات دورۀ قبلی است و در آن مسائل و مشکلات شهری همچون مهاجرت، حاشیه‌نشینی، معضلات شهری، حمل‌و‌نقل و ترافیک همچنان مطرح هستند. اما بحث عمران و طرح‌های عمرانی با غلظت بیشتری مطرح است. سه دورۀ قبلی، دوره‌های نگاه مهندسی یا تکنوکراتیک به شهر و معضلات شهری است. 5) دورۀ پنجم دهۀ 1370 را شامل می‌شود. این دوره، دورۀ تغییر پارادایمی در مطالعات شهری تهران است. در این دهه ما شاهد توجه به مردم، مشارکت، رضایت و نگرش آن‌ها و همچنین، حرکت به سمت مردم در برنامه‌ریزی‌های شهری تهران هستیم. 6) دورۀ ششم، دهه‌های 1380 و 1390 را شامل می‌شود. در این دوره، توسعۀ انسان‌محور به معنای واقعی کلمه مطرح می‌شود و به نوعی ما با توسعۀ انسانی و توسعۀ پایدار روبه‌رو هستیم.