بررسی لغزش‌های محمد بن لاد دهلوی در شرح مخزن الاسرار

پژوهش حاضر به بررسی شرح مخزن الاسرارِ محمد بن لاد دهلوی می پردازد و ضمن معرفی بیشتر این شرح، به برخی از لغزش‌ها و خطاهای شارح در توضیح ابیات متمرکز می‌شود. در بین شروح قدیمیِ مخزن الاسرار، چند شرح از شهرت بیشتری برخوردار شده‌اند، مشهورترین آنها شرح محمد بن قوام بلخی معروف به کرّی است، پس از آن، شرح قاضی ابراهیم تتوی اهمیت دارد، شرح حاضر از محمد بن لاد دهلوی نیز مورد نظر نظامی‌شناسان قرار گرفته است. البته این شرح در مقایسه با دو شرح دیگر، لغزش‌های زیادی دارد و در این پژوهش، برخی از این خطاها بررسی می‌شود. هدف اصلی پژوهش حاضر پرداختن به همین لغزش‌ها و خطاهاست. پژوهش حاضر به شیوۀ توصیفی، مقایسه‌ای و تحلیلی، مبتنی بر اسناد و نسخ خطی انجام شده، که پس از بررسی نسخۀ خطی شرح مخزن الاسرار محمد بن لاد دهلوی، به ارزیابی و تحلیل اجمالی آنها می‌پردازد. لغزش و خطا در معنای ابیات، اشارات و تاویل‌های آن نشان می‌دهد که محمد دهلوی دریافت دقیقی از این ابیات ندارد و فارغ از ضعف جمله‌بندی و ساختارهای ظاهری کلام، در تشخیص اغراض نظامی مانند شارحان دیگر عمل نکرده و شرح او چندان فاضلانه و پرمغز نیست.

examining the mistakes of muhammad bin lad dehlavi in the interpretation of makhzan al-asrar

the present study examines the interpretation of makhzan al-asrar by muhammad bin lad dehlavi, and while introducing more of this interpretation, it focuses on some of the slips and errors of the commentator in the explanation of the verses. among the old interpretations of makhzan al-asrar, a few interpretations are more famous, the most famous of them is the interpretation of muhammad bin qavam balkhi known as karri, after that, the interpretation of qazi ibrahim tatavi is important, the present interpretation of muhammad bin lad dehlavi has also been considered by nizami enthusiasts. of course, compared to the other two interpretations, this interpretation has many slips. in this research, some of these errors are investigated. the main goal of the current research is to deal with these slips and errors. the present research was carried out in a descriptive, comparative and analytical way, based on documents and manuscripts, which after examining the manuscripts of the interpretation of makhzan al-asrar by muhammad bin lad dehlavi, evaluates and analyzes them briefly. the slippage and error in the meaning of the verses, allusions and interpretations show that mohammad dehlavi does not have a precise understanding of these verses, and apart from the weakness of phrasing and the apparent structures of the words, he did not act in recognizing nizami purposes like other commentators, and his interpretation is not so virtuous and complete.