نقد و تصحیح چند بیت از دفتر ششم شاهنامه چاپ خالقی‌مطلق

جلال خالقی‌مطلق، در تصحیح شاهنامۀ فردوسی کوششی طاقت‌فرسا نموده‌است همچنین با ضبط تمام نسخه‌بدل‌ها در پاورقی، متن انتقادی شاهنامه را در معرض نقد و سنجش پژوهندگان قرارداده‌است به امید اینکه پژوهشگران در بررسی‌های خود، این پیرایش را نقدکنند تا متن شاهنامه هرچه ‌بیشتر به زبان عصر شاعر نزدیک‌شود. در این پژوهش به روش اسنادی و از نوع تحلیلی‌‌ توصیفی به بررسیِ ابیات دفتر ششم شاهنامه، تصحیح خالقی‌مطلق پرداخته‌شده‌است. بیست و یک مورد از ضبط‌های متن چاپی را نیازمند بازنگری و اصلاح تشخیص‌داده‌ایم. اصلاحات پیشنهادی این مقاله نشان‌می‌دهد به‌رغم کوشش‌هایی که در تصحیح دفتر ششم صورت‌گرفته‌است همچنان براثرِ عدم دقت یا تصرف کاتبان در تصحیف واژگان، تغییر و دگرگشت‌هایی در نسخه‌های شاهنامه راه یافته‌است و مصحح نیز به برخی از این موارد دقت کافی نکرده‌است یا این اشتباهات براثرِ اعتماد به نسخه‌ای خاص در متن مصحَّح شاهنامه به‌عنوان ضبط اصیل پذیرفته‌شده‌است. برخی از این اصلاحات پیشنهادی نشان‌می‌دهد توجه به منابع جنبی نظیر متون تاریخی و فرهنگ‌های لغت و زبان‌ها و گویش‌های ایرانی همچنین توجه به مفاد اندیشگانی موقعیت داستان در تصحیح متن، مفید و راهگشاست.

criticism and correction of some verses from the sixth book of shahnameh published by khaleghi mutlaq

jalal khaleghi mutlaq has made an exhausting effort in correcting ferdowsi’s shahnameh, but by recording all the altered versions in the footnotes he has exposed the critical text of the shahnameh to the criticism and assessment of researchers in the hope that the researchers will criticize this editing in their studies so that the text the shahnameh is as close as possible to the language of the poet’s age. in this research, the analysis of the verses of the sixth book of the shahnameh, corrected by khaleghi mutlaq has been investigated using documentary and analytical-descriptive methods. we have identified nearly 21 cases of printed text recordings that need to be revised and corrected. the corrections proposed in this article show that despite the efforts made in correcting the sixth book, due to the inaccuracy or preoccupation of the scribes in correcting the words, there have been changes in the versions of the shahnameh and the corrector did not pay enough attention to some of these cases or due to the trust in a special version these mistakes are recorded in the corrected text of the shahnameh as an original recording. some corrections suggested in this article show that paying attention to secondary sources such as historical texts and dictionaries of iranian languages and dialects as well as paying attention to the ideological content of the story’s situation is useful and helpful in correcting the text.