نسخه شناسی و متن شناسی نسخه خطی «زلال الصفا فی احوال المصطفی» اثر کارتانی (منبعی کهن در سیره نبوی)

کتاب زلال الصفا فی احوال المصطفی یکی از منابع تاریخی- ادبی است که در میانه ی سالهای 697 و 702 هجری قمری، به دست یکی از ادیبان آن روزگار به نام ابوالفتح محمد بن احمد بن ابوبکر الکارتانی نگارش یافته است. اطلاعات زیادی از وی به جز در یک یا دو منبع در دسترس نیست. این کتاب با الهام از کتاب تاریخی المنتظم فی تاریخ الامم والملوک ابن جوزی و به درخواست یکی از امیران خاندان اسحاق وند گیلان به نام ابونصر دباج بن فیلشاه نگاشته شده است. کتاب در واقع سال شمار تاریخی قبل و بعد از میلاد پیامبر اکرم (ص) تا زمان رحلت آن حضرت و حوادث دوران نبوت است. مولف علاوه بر آشنایی با اشعار شاعران عرب زبان چون ابوالعلاء معری، ابوطیب المتنبی و ابوتمام به اشعار شاعران دیگر چون، انوری، مسعود سلمان،سعدی، نظامی، صابر ترمذی، ظهیر فاریابی، غزلیات مولانا، سنایی آشنا بوده است و این نکته را با بررسی ابیات موجود در متن می‌توان پی برد. استفاده زیاد از آیات قرآن در اثنای متن و همچنین بهره گیری از اشعار فارسی و عربی در میان مطالب و هماهنگ با متن، هرچند که در متن کتاب المنتظم هم شاهد آیاتی از قرآن و اشعاری از شاعران مختلف هستیم، از ویژگی‌های برجسته این کتاب است. با این همه اصلی‌ترین تفاوت کتاب با منابع معاصر و قبل از خود، به کارگرفتن سجع به عنوان شاخصة اصلی سبکی و نیز تصاویر شاعرانه است.

codicology and textology of zolal al-safa fi ahwal al-mustafa by kartan (ancient source in the prophetic tradition)

zolal al-safa fi ahwal al-mustafa is one of the historical-literary sources that was written between 697 and 702 ah by one of the writers of that time named abu al-fatah muhammad ibn ahmad ibn abu bakr al-kartani. not much information is available about him except in one or two sources. this book is inspired by the historical book al-muntazim fi tarikh al-umam wa al-muluk ibn jozi and was written at the request of one of the rulers of ishaq vand gilan family named abu nasr dobaj ibn filshah.the book is in fact the historical year before and after the birth of the holy prophet (pbuh) until the time of his death and the events of the time of prophecy. the author is also familiar with the poems of other poets such as anwari, massoud salman, saadi, nezami, saber tirmidhi, zahir faryabi, rumi’s lyric poems, and sanai. examining the verses in the text can be understood.excessive use of quranic verses during the text as well as the use of persian and arabic poems among the contents and in harmony with the text, although in the text of the regular book we also see verses from the quran and poems by different poets, are prominent features of this book. however, the main difference between the book and contemporary sources before it is the use of rhyme as the main feature of style as well as poetic images.