ابیاتی نویافته از غزلیات جمال‌الدین محمدبن عبدالرزاق اصفهانی

جنگ‌های ادبی منابعی هستند که می‌توانند در تصحیح اشعار شاعران راهگشا باشند. این مسئله زمانی اهمیت می‌یابد که از روزگار زندگی شاعر تا نخستین نسخه‌های تاریخ‌دار شعر او 400 – 500 سال فاصله باشد. در این میان اگر جُنگ شعری که تاریخ کتابت آن نزدیک به روزگار شاعر یا دست کم یکی دو سده پس از مرگ او باشد می‌تواند در تصحیح بیت‌ها تاثیرگذار باشد. ضمن آنکه ممکن است بیت‌هایی اضافه از نسخ موجود داشته باشد و این موضوع سبب می‌شود تا بحث ابیات نویافته مطرح شود. در میان جُنگ‌های خطی کهن، جُنگ خطی شماره 2051 ایاصوفیا از جمله آثاری است که پیشتر مورد استفاده دکتر غلامحسین یوسفی در تصحیح غزل‌های سعدی قرار گرفته است. از این رو، این جُنگ می‌تواند برای تصحیح غزل‌های جمال‌الدین محمدبن عبدالرزاق اصفهانی با سایر نسخ خطی و دیوان چاپی مقابله شود. در این مقاله، با رویکرد توصیفی- تحلیلی، به ویژگی‌های جنگ 2051 ایاصوفیا در ارتباط با اشعار جمال‌الدین محمد بن عبدالرزاق پرداخته‌ایم. سپس غزل‌های نویافته و بیت‌های نویافته در میان یا انتهای غزل‌های فعلی دیوان چاپی را بررسی کرده‌ایم.

new verses from the poems of jamal al-din muhammad ibn abd al-razzaq esfahani

literary journals are sources that can be helpful in editing of poets’ poems. this issue becomes important when there is a 400-500 years gap from poet’s life to the first dated editions of his poetry. in the meantime, if a poem journals   that its writing date is close to the time of the poet or at least one or two centuries after his death, it can be effective in correcting the verses. in addition, it may have additional verses beside the existing version, and this issue causes raising the discussion of new verses. among the old calligraphy’s collections, hagia sophia no. 2051 were used mostly by dr. gholamhossein yousefi in correcting of saadi’s ghazals. therefore, this collocation can be compared to other manuscripts and handed -writing diwan for correcting jamal al-din mohammad bin abd al-razzaq esfahani’s ghazals. in this article, with a descriptive-analytical approach, we have discussed the characteristics of hagia sophia ‘s manuscript 2051 in relation to the poems of jamal al-din muhammad bin abd al-razzaq. then, we have reviewed the new ghazals and the new verses in the middle or at the end of the current ghazals in old divan.