معرفی و بررسی ویژگی های متن شناختی نسخه خطی هزار و یک شب، ترجمه محمدباقرخراسانی بزنجردی(نسخه هنریه)

این باور وجود دارد که قدیمی‌ترین ترجمه موجود به فارسی از کتاب الف لیله و لیله، توسط عبداللطیف طسوجی(همراه با اشعاری از میرزا سروش اصفهانی) در 1261 ق./ 1845م. به درخواست بهمن میرزا پسر عباس میرزا در دوره محمد شاه قاجار انجام شده، که به داستان‌های هزارویک شب مشهور است. ولی ترجمه دیگری به نام ترجمه هنریه در کتابخانه هاوتون، کتابخانه نسخ خطی و کمیاب دانشگاه هاروارد، وجود دارد که حدود چهل سال زودتر از نسخه طسوجی ترجمه شده است. بنابراین، این متن نخستین ترجمه فارسی از هزارویک‌شب است که توسط محمدباقر خراسانی بزنجردی در حوالی سال 1223ق./ 1808م. در حیدرآباد(هند) و به درخواست سِرچارلز راسل و سِرهنری راسل برادر نماینده کمپانی هند شرقی ترجمه شده و با عنوان ترجمه هنریه به هنری راسل تقدیم شده‌است. نتایج تحقیق نشان می دهد که ترجمه هنریه نه تنها نخستین ترجمه فارسی الف لیله و لیله است بلکه از نخستین چاپ هزارویک‌شب، به زبان عربی یعنی چاپ اول کلکته هم قدمت بیشتری دارد. اخیراً این نسخه توسط مهدی گنجوی و میثم علی پور، دردوجلد و 760 صفحه در انتشارات مانیاهنر انتشار یافته است یکی دیگر از ویژگی‌های مهم ترجمه خراسانی، آرایه‌های ادبی شامل تشبیه، استعاره، کنایه، سجع‌ و جناس که‌ افزوده مترجم به متن است. این متن آراسته به ابیات فارسی و عربی است و اطناب بسیاری در توصیف، صحنه‌پردازی و کاربرد ظرافت‌های ادبی در آن به چشم می‌خورد.

introducing of a thousand and one nights and scrutiny its cognitive textual features, translated by mohammad baqer khorasani bazanjerdi (henri version)

it is believed that the oldest available persian translation of the book alfa layla va layla, by abdul latif tassoji in 1261 ah /1845 ad. who is known as the story of the thousand and one nights; but there is another translation called translation of henrieh in the houghton library, a rare harvard manuscript library, which was translated about forty years earlier than the tassoji version. therefore, this text is the first persian translation of thousand and one nights, written by khorasani bezenjardi around 1223 ah /1808 ad. translated in hyderabad (india) at the request of sir charles russell and sir henry russell, brother of a representative of the east india company, and presented with name of translation of henrieh to henry russell. the authors of this article have introduced this valuable manuscript and studied its important features by descriptive method, citing text and with the help of library resources. the results of the research show that the translation of henrieh is not only the first persian translation of alfa layla va layla, it is even older than the first edition of thousand and one nights, in arabic, that is, the first edition of calcutta.another important feature of khorasani translation is the literary ornaments including similes, metaphors, allusions, rhymes and puns that have been added to the text by the translator. this text is adorned with persian and arabic verses and there are many verbalizations in describing, staging and the use of literary subtleties can be seen in it.