متن‌شناسی دیوان بصیری خراسانی (معرفی شاعر ناشناختۀ قرن دهم و نسخه‌های خطی دیوان بصیری)

بصیری خراسانی، یکی از شاعران و نویسندگان قرن دهم هجری است. وی بیشتر دوران شاعری خود را در قلمرو عثمانی به سر برده و در همان‌جا نیز از دنیا رفته است. آنچه در مورد شرح احوال شاعر وجود دارد، محدود به اطلاعات اندکی است که از چند منبع به دست آمده است. بصیری، به دو زبان ترکی و فارسی شعر ‌می‌سروده و همچنین به زبان عربی نیز تسلط داشته است. دیوان ترکی وی در ترکیه به چاپ رسیده، اما نسخۀ خطی دیوان فارسی او، تا به حال تصحیح و چاپ نشده است. این دیوان دارای 1440 بیت است، که از دو نسخه خطی متعلق به کتابخانه‌های «عاشر افندی» و «دانشگاه استانبول» ترکیه -که به خط خود مولف نگارش یافته‌- به دست آمده است. شاعر، بیشتر اشعار خود را به ترتیب در قالب‌های قصیده، غزل، ترجیع‌بند، قطعه و رباعی سروده است. بصیری به سبک شاعران قرن نهم هجری و مکتب وقوع گرایش داشته و شعرش روان و عاری از نکته‌سنجی‌ها و خیال‌پردازی‌های معاصران است. همچنین وی به انواع مضامین شعری توجه داشته و مدح و وصف طبیعت جایگاه مناسبی در اشعار او دارد. استفاده از اوزان و قوافی مختلف و اشاره به لغات و اصطلاحات مربوط به علوم گوناگون در دیوان او نمایان است. این مقاله به دنبال تصحیح دیوان بصیری به شیوه انتقادی با موضوع معرفی، تحلیل مضامین و سبک شعری این شاعر نوشته شده و با روش توصیفی-تحلیلی، بر مبنای جست‌وجوی کتابخانه‌ای، اطلاعات به دست آمده را درباره این شاعر و ویژگی‌های شعری او طبقه بندی و تنظیم کرده است.

textology of khorasan’s basiri poesy (introduction of the unknown poet of the 10th century and manuscripts of basiri poesy)

basiri khorasani was one of the poets and writers of the tenth centuryah. he spent most of his poetic career in the osmani’s region and died there. what is available about the poet’s biography is limited to a small amount of information which it is obtained from several sources. basiri wrote poetry in both turkish and persian and was also fluent in arabic. his turkish divan has been published in turkey, but the manuscript of his persian divan has not been corrected or published until yet. this divan has 1440 verses, which have been obtained from two manuscripts belonging to the libraries of &asher effendi& and &istanbul university& in turkey, which were written in the author’s own handwriting. the poet has composed most of his poetry in the forms of ode, lyric poem, refrain, verse and quatrain, respectively. basiri has a tendency towards the style of the poets from the ninth century and the school of occurrence, and his poetry is fluent from the punctuation and fantasies of his contemporaries. he also pays attention to various poetic themes, praises and describes that nature has a good place in his poems. the use of different meters, rhymes and references to words and terms which is related to various sciences these concepts clearlt are evident in his books of poem. this article has been written following the correction of basiri poesy in a critical way with the subject of introduction, analysis of themes and poetic style of this poet has done completely.