مقایسه مفهوم تجربه زیباشناختی نزد هانس گئورگ گادامر و امام محمدغزالی

متفکران مسلمان ایرانی در سده‌های نخست هجری با برپاساختن نوعی عرفان، در جهت دریافت ادراک ایرانی از مفاهیم دینی حرکت می‌کردند و امام محمد غزالی از جریان‌سازترین این اندیشمندان است. یکی از تجربیات عارفانه که وی آن را راهی برای دریافت حقیقت برمی‌شمارد سماع است که درباره شرایط، انواع، حالات سماع کنندگان و درجات آن در کتاب احیاء علوم ‌الدین، به تفصیل صحبت کرده‌ است. این تجربه خاص عارفانه، نحوه‌ای از ادراک حقیقت است که با سیر اندیشه غربی متفاوت است. هانس‌ گئورگ گادامر، فیلسوف معاصر نیز که با نقد سوبژکتیویسم در جهت ارایه‌ رویکردی جدید از فلسفه باستان حرکت می‌کند، با بیان آنچه در فهم هنر رخ می‌دهد سعی می‌کند تا نحوه‌ فهم و ادراک از راه هنر تاتر را شرح دهد. اگرچه مفهوم هنر به معنی امروزین در نزد فقیه مسلمان قرن ششم مطرح نبوده؛ اما هدف از این پژوهش که با توجه به رویکرد هرمنوتیکی گادامر و مقایسه‌ توصیفی و تحلیلی این تجربیات زیباشناسانه با یکدیگر انجام شده، تلاش برای خوانشی جدید از اندیشه‌های یکی از برجسته‌ترین متفکرین ایرانی در مقایسه با یک فیلسوف معاصر ‌است؛ زیرا شناخت همواره بر اساس مقایسه و تطبیق صورت می‌پذیرد.

a comparative study of the aesthetic experience in hans-george gadamer and imam mohammad al-ghazali

during the early islamic centuries, persian muslim thinkers initiated a particular type of mysticism to gain insight into religious concepts, and imam mohammad al-ghazali is one of the most influential of these philosophers. one of the mystical experiences which he considers as a means of reaching the truth is sama‘. al-ghazali has explained in detail about conditions, types, levels and the dancers’ states in his book, ehya al-uloom al-din (the revival of religious sciences). this unique mystical experience in perceiving truth is quite distinct and does not have a parallel in the western philosophy. hans george gadamer, a contemporary continental philosopher who pursues a new approach to the ancient philosophy in his critique of subjectivism, tries to explicate the concept of human understanding through art (theatrical performance) by delineating what occurs in the perception of a work of art. since cognition is always based on analogy and comparison, even though the concept of art in its modern sense was not problematic to the sixth century muslim jurists, the present research, which is premised on gadamer’s hermeneutic concerns, seeks to descriptively and analytically compare these two thinkers’ approaches to aesthetic experiences. the goal is to offer a new reading of one of the most influential persian thinkers compared to a leading contemporary european philosopher