مطالعه تطبیقی شهر در آرزوهای بزرگ چارلز دیکنز و تهران مخوف مرتضی مشفق کاظمی بر اساس نظریه فضای اجتماعی آنری لوفور

بررسی‌‌ مکان‌ در ادبیات‌‌ داستانی‌‌ همواره‌ از مسائل حائز اهمیت در ارزیابی‌های‌ ادبی بوده است. این‌ دغدغه‌‌ از زمان‌ ارسطو ‌مطرح‌ بوده‌ و امروزه‌ نیز مهم‌تر و مبسوط‌ تر شده است. در مطالعات فضای ادبی، همیشه نام چارلز دیکنز در مقام‌ رمان‌نویسی آگاه به کارکرد شهر می‌‌درخشد. به‌طور خاص، در رمان‌ آرزوهای بزرگ، دقت‌ به شهر و مدرنیته و بازگویی مشکلات اجتماعی زمانه، در قالب داستانی عاشقانه، موضوع این رمان را بسیار نزدیک به‌ تهران مخوف مشفق کاظمی می‌سازد. پس از اثبات میان‌رشته‌ ای بودن ادبیات تطبیقی از اصل و اساس چه در نظریه و چه در کاربرد، این مقاله با رویکرد تطبیقی، انتقادات اجتماعی و فرهنگی ای را نمایان می‌کند که این دو اثر به شهر و شهرنشینی در دوران زندگی پرسرعت مدرنیته وارد می‌سازند. اهمیت این مقاله، افزون بر معاصربودن دغدغه پژوهش‌ در حوزۀ فضای ادبی، ارائه درکی بهتر از تاریخ شهری و بافت اجتماعی رمان‌های برگزیده است که به زمان حاضر نیز بسط داده می‌شود.

city in charles dickens’ great expectations and morteza moshfeq kazemi’s tehran-e makhuf (the dreadful tehran): a comparative study

setting and space in fiction have always been important in literary analyses. indeed, the concern with these concepts in literature goes back to the time of aristotle who has first systematically discussed the concept of “spectacle” and its essential role inthe formation of the proper tragedy in his poetics. since the end of the twentieth century,studies on space have gained a new importance. today, spatial studies frequentlyacknowledge charles dickens as one of the greatest observers of the function of thecity in the novel. great expectations, one of his major novels, which depicts modernityand social hardships of the time in the form of a love story is closely similar tomorteza moshfeq kazemi’s tehran-e- makhuf (the dreadful tehran). the presentpaper offers a comparative study of the creation of social spaces through an interdisciplinarylens. drawing on henri lefebvre’s theory of space as an active agent informing and transforming the society, the concern with space and city and their functionis further reflected in the section “city, space, and society,” followed in moredetail in the section “the city.” in sections “society, and the author’s background”and “the portrayal of the two cities and social space,” city portrayals are studiedapropos of their relationship to the narrative, and social relations. finally, the paperproposes that urban spaces produced in these two novels are not passive containers,but rather are products and producers, dominating and actively producing and transformingthe society