بررسی تطبیقی مفهوم پیر در دو رمان نوجوان، اشوزدنگهه و ارباب حلقه‌ها

عرفان به‌عنوان مفهومی جهان‌شمول، در سرزمین‌های غرب و شرق تعاریف و نمودهای متفاوتی دارد. اما در همۀ دیدگاه‌ها حضور پیری وارسته و کامل برای هدایت فرد در مسیر سیروسلوک ضروری‌ست. این پژوهش به بررسی مفهوم پیر از منظر عرفانی در دو رمان نوجوان ایرانی و خارجی (سه‌گانۀ اشوزدنگهه نوشتۀ آرمان آرین و سه‌گانۀ ارباب حلقه‌ها نوشتۀ جی.آر.آر. تالکین) می‌پردازد. پژوهشگران بسیاری به بررسی مولفه‌های عرفانی در آثار بزرگ‌سال پرداخته‌اند ولی هیچ اثر مستقلی، مولفه‌ای عرفانی را در آثار ادبی نوجوان، آن هم به‌صورت تطبیقی، بررسی نکرده است. بدین‌منظور، پس از ارائۀ تعریفی از مفهوم پیر و ویژگی‌هایش، این مولفه را در این دو رمان نوجوان به شیوۀ توصیفی تحلیلی از منظر توانایی‌ها و دانش، مسئلۀ تسلیم و اختیار، شیوۀ هدایت و آموزش، و غایت سیروسلوک مقایسه می‌کنیم. با مطالعۀ چگونگی بازتاب این مولفه در این آثار و یافتن شباهت‌ها و تفاوت‌ها درمییابیم تفاوت‌های فرهنگی و زبانی موجب تفاوتی معنادار در بازنمود این مولفۀ ثابت عرفان (پیر) می‌شود؛ تفاوت‌ها برآمده از تفاوت‌های دو دیدگاه عرفان خدامحور و انسان‌محور است. می‌توان این دو اثر را بازنمود عرفان اسلامی که پس از خودشناسی، غایتش از خودگذشتن و به خدا رسیدن است و عرفان پست‌مدرن (باطن‌گرایی جدید ) که هدفش پروراندن نیروهایی درونی سالک و چیرگی بر نیروهای تاریک درون است، دانست.

a comparative study of the concept of pir in two adolescent novels, ashvazdangahe and the lord of the rings

mysticism, as a universal concept, has different definitions and manifestations in the east and the west. but they all consider the presence of a pious and exemplary pir necessary to guide the person in a spiritual journey. the present paper examines the concept of pir from a mystical perspective in two iranian and non-iranian adolescent novels (arman arian’s ashvazdangahe and j. r. r. tolkien’s the lord of the rings). many researchers have considered mysticism in literary works written for adults, but few work have exclusively investigated this topic in adolescent literature, especially in a comparative manner. to do so, the present paper, first provides a definition for pir and its characteristics, and then, studies its representations in the above mentioned adolescent novels using a descriptive and analytical lens. the paper compares the character of pir in terms of his abilities and knowledge, the issue of submission and authority, the method of guidance and education, and the purpose of this spiritual journey. based on the findings, we recognized that cultural and linguistic differences cause a significant difference in representations of this central concept in mysticism. such differences arise from the differences between two god-centered and human-centered worldviews in mysticism. these two novels, then, can be seen as representations of islamic mysticism whose ultimate goal, after self-knowledge, is self-devotion and reaching god, and postmodern mysticism (new esotericism) whose purpose is to cultivate the inner forces of the wayfarer to overcome the dark forces within.