بازنمایی گفتمان گذشته در متون روایی دیداری: مطالعۀ موردی فیلم‌های گذشته و پلۀ آخر

سینما همچون دیگر متون نوشتاری و دیداری، بازتاب‌دهندۀ ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی است و از اینرو می‌تواند در تحلیل‌های بین‌رشته‌ای زبانی و فرهنگی مورد توجه قرار گیرد. تحلیل گفتمان این‌گونه متون، یکی از روش‌هایی است که می‌تواند ارتباط متن با جامعه را از منظر جزییات به کاررفته در متن بررسی کند و یافته‌های ارزشمندی را فراروی پژوهشگران قرار دهد. از میان همۀ روش‌های تحلیل گفتمان، روش لاکلاو و موفه، روشی کارآمد در بررسی‌های متونی است که در آنها ارجاعات مربوط به اجتماع اهمیت دارد. این روش از یک‌سو ریشه در مارکسیسم دارد و از سویی از منظر پساساختارگرایی به پدیده‌ها نظر می‌کند. هدف این پژوهش، ارائۀ الگویی برای گفتمان‌های مربوط به گذشته در متون روایی است؛ زیرا به نظر می‌رسد امروزه، گذشته در متون روایی دیداری به مسئله تبدیل ‌شده است و از این منظر، بررسی درون‌مایۀ گذشته در متون معاصر اهمیت بسیاری دارد. این پژوهش قصد دارد با روش تحلیل گفتمان لاکلاو و موفه و از طریق بررسی نشانه های متن، به تحلیل بین‌رشته‌ای گذشته‌گرایی در دو فیلم پلۀ آخر و گذشته بپردازد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد، گذشته در این متون به صورت گفتمان‌های متفاوتی، ازجمله حذف، جبران، بازگشت و تثبیت بازنمایی شده است. هر یک از این گفتمان‌ها نمایندۀ خاص مواجهۀ با گذشته از سوی طبقات مختلف در جامعۀ امروز ایرانی است.

representing the past in visual narratives, case study: the last step (pelleye akhar) and le passé (gozashte)

similar to other written and visual narratives, cinema reflects social and cultural values, and therefore, it has much to offer to interdisciplinary approaches to language and culture. it is possible to examine connections between the text and the society via discourse analysis and attending to the details of such texts, which could offer valuable findings to researchers. among relevant methods in discourse analysis, laclau and mouffe’s approach (known as discourse theory) is an efficient method in analyzing texts in which social references are of importance, since on the one hand, discourse theory is rooted in marxism, and on the other hand, it views the phenomena from the perspective of the poststructuralism. the purpose of this paper is to offer a model to study discourses on the past in narrative texts. today, it seems that the past has become a problematic motif in narrative texts, and therefore, it is important to study the theme of the past in contemporary texts. thus, this paper draws on discourse theory and semiotics to analyze pastism in two iranian movies: the last step (pelleye akhar) (2012) and le passé (gozashte) (2013). the results indicate that the past is represented as different discourses including, elimination, reprisal, return and fixation. each of these discourses can represent a particular manner to encounter the past on the part of different social classes.