بررسی وضعیت مهاجران افغانستانی در مجموعۀ کورسرخی بر اساس گفتمان دیاسپورایی

نظریه‌پردازانی که به موضوع دیاسپورا، یکی از شاخه های تخصصی پژوهش در ادبیات تطبیقی، پرداخته‌اند، برای مهاجر دور از سرزمین اجدادی، سه وضعیت متفاوت در نظر گرفته‌اند؛ گروه اول بر پیوند انکارناپذیر مهاجر با سرزمین مادری تاکید ورزیده‌اند؛ گروه دوم اصل را بر تلاش مهاجر برای توطن در سرزمین جدید گذاشته‌اند و گروه دیگری نیز مدعی سیّال‌بودن مفهوم وطن در مهاجران شده‌اند. عالیه عطایی، ازجمله نویسندگانی که در آثارش توجه ویژه‌ای به معضلات مهاجران افغانستانی دارد، در آخرین اثر خود، کورسرخی به این موضوع پرداخته است. از همین‌رو در این پژوهش که به شیوۀ توصیفی تحلیلی به نگارش درآمده، تلاش شده است تا ویژگی‌های شخصیت‌های مهاجر در این مجموعه، براساس سه دیدگاه یادشده، مورد بررسی قرار گیرد تا ضمن دسته‌بندی شرایط زندگی مهاجران بر این اساس، معضلات و مسائل موجود در میان هر گروه بررسی و تحلیل شود. نتایج نشان می‌دهد وجود برخی مسائل و مشکلات در افغانستان و نابسامانی سیاسیِ تقریباً دائمی این سرزمین باعث شده است تعداد کمی از مهاجران، تمایل به بازگشت به سرزمین مادری داشته باشند. در نقطۀ مقابل، طیف گسترده‌ای از مهاجران قرار دارند که به ‌طور کامل از سرزمین اجدادی دل بریده‌اند و مایل به توطن در سرزمین جدید هستند. گذشته از این دو طیف، گروهی نیز هستند که دچار سرگردانی دائمی میان سرزمین اصلی و وطن جدیداند و این سرگردانی دائمی باعث آسیب‌های جدّی بر روان آنان شده است. همچنین در کورسرخی به وضعیت جدیدی اشاره شده است که در این مقاله از آن با عنوان «هویت مرزی» یاد می‌شود؛ وضعیتی که طی آن مهاجر با توجه به شرایط، آگاهانه برمی‌گزیند که در چه مواقعی افغانستانی قلمداد شود و در چه شرایطی ایرانی به شمار آید.

a study of afghan immigrants’ situation in ataee’s koorsorkhi: a story of soul and war in the discourse of diaspora studies

theorists of diaspora studies have considered three different states for immigrants who live far from their ancestral homeland: the desire to return to one’s original homeland, the attempt to make the new land one’s home and considering homeland as a fluid conception. iranian-afghan writer alieh ataee has also addressed this issue in her latest work, koorsorkhi: a story of soul and war (2021). the present descriptive- analytical paper examines characteristics of the immigrants in this collection, based on the three perspectives mentioned above. the results show that due to the existence of unresolved issues and problems in afghanistan and the permanent political unrest, a small number of immigrants are willing to return to their homeland. in contrast, there is a greater number of immigrants who are completely disillusioned with their ancestral homeland and want to create a home in the new country. there is also a group who is caught in-between their original homeland and their new home, and this constant confusion has caused serious injury to their psyche. koorsorkhi points to a new situation to which the paper refers as the &borderline identity&, a situation in which the immigrant consciously chooses when to be considered as afghan or iranian, depending on the circumstances.