سنجش کمی اثرات مثبت همه‌گیری کووید-19 در تغییر کیفیت زندگی کلانشهر تهران

شهر به مثابه سیستمی زنده و ساختاری پویا در تمامی طول تاریخ از بدو تولد تا به امروز رفتاری منعطف در برابر چالش‌های پیش‌روی خویش نشان داده‌ است‌‌ و پیوسته بر آن بوده تا با گذر از مشکلات و بازتولید ارکان خود بتواند چالش‌ها را به فرصت‌هایی کارآمد و قابل استفاده در آینده تبدیل کند، در مواجهه با چالش پاندمی کرونا نیز شهر به همین شیوه عمل کرده و رفتار متقابلی را از خود نشان داده‌ است‌‌ و سعی داشته تا این بحران را نیز به شکل کارآمدی از پیش‌رو بردارد. از همین رو نیاز است تا برنامه‌ریزان و مدیران شهری نیز با رویکرد و دیدگاه متفاوتی به شهر و عناصر آن بپردازند. پاندمی کرونا فارغ از اثرات مخربی که بر جسم و روح انسان‌ها گذاشته، کیفیت زندگی در شهرها و محیط آن‌ها را نیز مورد تغییر و تحول زیادی قرار داده‌ است‌‌ به طوری که الگو‌های زیست جدیدی تشکیل و برخی از ساختار‌های گذشته کنار گذاشته شده‌اند‌. هدف از این پژوهش، شناسایی و سنجش جنبه‌های مثبت پاندمی کرونا ویروس در زندگی شهروندان و محیط پیرامون آن‌ها است. برای این منظور پس از مطالعه ادبیات نظری و بررسی اقدامات صورت‌ گرفته در تجارب جهانی ابعاد، عوامل و شاخص‌های اثرپذیر از پاندمی کرونا شناسایی شده ‌است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و از طریق پرسش‌نامه‌ و با استفاده از روش‌های کمی و کیفی و ابزار تحلیل عاملی تاییدی، به تبیین یافته‌های مورد نظر پرداخته شده ‌است. نتایج تحلیل‌ها حاکی از آن است که 14 شاخص، تغییر سبک زندگی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی، افزایش معاشرت‌های مجازی، کاهش نابرابری بین گروه‌های دارای دسترسی به کامپیوتر‌های هوشمند و اینترنت در مقایسه با افراد محروم‌تر، ترویج و گسترش گردشگری دیجیتال (سفر‌های مجازی)، توسعه استارت‌آپ‌ها و کسب‌و‌کار نو‌پا، افزایش بازارهای تجاری خرد‌مقیاس، ارتقا تجهیزات پزشکی، افزایش تعامل کشور‌ها در حوزه سلامت و بهداشت، اهمیت کاشت درختان، استفاده از حمل‌و‌نقل عمومی، افزایش ظرفیت حمل‌و‌نقل عمومی، تعبیه بیشتر فضاهای باز و سبز در سطح شهر، توجه بیشتر به مناطق محروم و زاغه‌ها و طراحی مجدد فضاهای عمومی بر‌اساس شرایط حاکم شهر تهران موجب فراهم‌سازی اثرات مثبت در دوران پاندمی شهر تهران می‌باشند. همچنین از دیگر نتایج پژوهش آن‌که کلانشهر تهران در بعد کالبدی- فضایی (4.59) بیشترین و در بعد اجتماعی (3.03) کمترین میزان اثرپذیری مثبت را در پاندمی کووید را داشته‌است. از همین‌رو به منظور بهبود و ارتقاء کیفیت زندگی در محیط‌های کلانشهری بویژه در دوران پاندمی‌ها پیشنهادهایی ارائه گردیده شده ‌است. 

quantitative assessment of the positive effects of covid-19 on changing the quality of life in tehran

introduction: the city as a living system and a dynamic structure has shown a flexible attitude to the challenges ahead and has been constantly trying to overcome the challenges and reproduce its elements to become efficient and usable in the future. in the face of the corona pandemic challenge, the city has acted in the same way, shown reciprocal behavior, and tried to overcome this crisis effectively. therefore, city planners and managers must approach the city and its elements with a different perspective. the corona pandemic has changed cities’ quality of life and environments. pepole prefer new living patterns, and some of the past structures have been discarded by them. for this purpose, after studying the literature review and the international experiences, the dimensions, factors, and practical indicators of the corona pandemic have been identified.methodology: the present study is a descriptive-analytical type, and the desired findings have been explained through a questionnaire using quantitative and qualitative methods and confirmatory factor analysis tools.results: the metropolis of tehran had the highest positive impact in the physical-spatial dimension (4/59) and the lowest positive impact in the social dimension (3/03) in the covid-19 pandemic.conclusion: the results of the analysis indicate 14 effective indicators: lifestyle changes and health protocols, increased virtual socialization, reduced inequality between different groups of people in access to the internet, promotion, and expansion of digital tourism (virtual trips), starting development of apps and start-ups, increasing small-scale commercial markets, upgrading medical equipment, increasing countries interaction in the field of health, the importance of planting trees, using public transportation, increasing public transportation capacity, designing more open and green spaces in the city, more attention to deprived areas and slums and redesign of public spaces based on the prevailing conditions will provide positive effects during the pandemic of tehran. therefore, suggestions have been made to improve and enhance the quality of life in metropolitan areas, especially during pandemics.