تبیین مولفه‌های موثر بر ادراک عدالت در معماری بناهای مسکونی معاصر ایران(مطالعه موردی: بناهای مسکونی تهران)

عدالت با مفاهیمی مانند حقوق، انصاف، آزادی، برابری و غیره همراه است، رویکردها به مفهوم عدالت در جوامع و در زمان‌های مختلف از دیدگاه‌های ایدئولوژیک متفاوتی پیروی می‌کنند، که گاهی بایکدیگر متفاوت و متضاد هستند. با وجود تاکیدی که در سطح جامعه بر مفهوم عدالت و لزوم تحقق آن وجود دارد، کمتر به این مفهوم پرداخته شده است که بناهای مسکونی چه نقشی بر ادراک عدالت افراد دارند. شهر تهران، به عنوان پایتخت ایران از دهه‌های گذشته دچار نابرابری در گسترش، توزیع خدمات و امکانات در مناطق مختلف شهری بوده است، که حاصل آن جدایی گزینی اقشار و طبقات مختلف اقتصادی-اجتماعی در مناطق مختلف شهری است. این تحقیق بر آن است، نقش مولفه‌های موثر بر ادراک عدالت شهروندان، به واسطه معماری بناهای مسکونی را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. روش تحقیق در این پژوهش با توجه به ماهیت پژوهش از نوع ترکیبی و بر اساس ماهیت روش در بخش  اول از نوع کیفی و در بخش دوم از نوع کمی است و در تجزیه و تحلیل داده ها از روش های تحلیل محتوا، روش دلفی و پیمایشی استفاده شده است. مفاهیم حاصل از پژوهش و نقش آن‌ها بر ادراک عدالت افراد به دو دسته مولفه‌های عینی و ذهنی تقسیم گردید. یافته‌های پژوهش نشانگر آن است که برداشت همه‌ی افراد از مفهوم عدالت یکسان نیست و از نظر هر فرد تعریف متفاوت دارد. بنابراین، ادراک عدالت در همه افراد یکسان نیست، ولی همه‌ی افراد به زمینه‌ها و عوامل مشترکی در معماری بناهای مسکونی که در ادراک عدالت تاثیرگذار هستند، معتقدند. در نتیجه اولویت تاثیر گذار بودن هر یک از مولفه‌ها بر ادراک عدالت افراد، با توجه به عوامل زمینه‌ای از قبیل سن، جنسیت، تاهل، وضعیت اشتغال و درآمد، تحصیلات و محل سکونت افراد در بین شهروندان متفاوت می‌باشد بر این اساس مهم‌ترین شاخص‌های ذهنی مرتبط با مسکن و موثر بر ادراک عدالت به ترتیب احساس امنیت، توجه به آرامش و رعایت حقوق فردی و حقوق همسایگی است و در بررسی وضعیت شاخص‌های عینی عدالت نیز به ترتیب: تطابق با نیازهای انسانی و معلولین، مقیاس بنا، استواری بنا می‌باشند. 

explaining the effective components on the perception of justicein the architecture of contemporary residential buildings(case study: tehran residential buildings)

introduction:given the importance, background and position of the concept of justice in islamic teachings, popular culture and traditional iranian architecture, and considering the positive effects that the perception of justice has on society. the importance and necessity of looking at architecture from the perspective of justice, especially in the field of housing, seems more and more necessary.humans spend most of their time in residential spaces, and most of the city is dedicated to residential use, which in addition to the large number and size, are the most important urban elements that have an impact on people’s perception. considering the perceptual relationship, it can be said that there is a significant relationship between the architecture of residential buildings and the perception of justice. there is also a direct relationship between how citizens’ mental values about housing relate to what they actually perceive and perceive as the physical components of housing, which leads to a perception of justice or injustice. since the the perception of justice depends on the presence of individuals and the mentality that individuals have towards the concept of justice and what they observe. so there is a two-way relationship between objective and subjective indicators. with these interpretations, it is the observation of objective indicators and their comparison in the minds of individuals that form the mental indicators.methodology: the research method in this research is of a combined type according to the nature of the research and based on the nature of the method in the first part is qualitative and in the second part is quantitative. in data analysis, content analysis, delphi and survey methods are used. has been.results:findings show that not all people have the same perception of the concept of justice and each person has a different definition. therefore, the perception of justice is not the same for all people, but all people believe in common contexts and factors in the architecture of residential buildings that affect the perception of justice. as a result, the priority of influencing each component on the perception of justice of individuals varies according to contextual factors such as age, gender, marriage, employment and income status, education and residence of individuals among citizens.conclusion: components affecting the perception of justice by individuals through the architecture of residential buildings were divided into two categories: objective and subjective. in general, the differences in objective indicators such as building scales, etc. have led to differences in the mental indicators of citizens in different residential areas of tehran, which is important in the mental indicators obtained from the research, such as: individual rights and neighborhood rights, the feeling of security, etc. is also visible. all the mentioned factors such as order, proportions, etc. from the point of view of experts and citizens are factors that exist in all residential buildings that are perceived as a whole and engrave a mental image of themselves on the mind of the audience that there is a direct relationship between these factors and there is a perception of justice. accordingly, the status of mental indicators related to housing and affecting the perception of justice shows that the sense of security, attention to peace and respect for individual rights and neighborhood are ranked 1 to 3, respectively, in the objective indicators affecting the perception of the world: adaptation to human needs and disabilities, building scale, building stability are ranked 1 to 3.